De klassiek geschoolde saxofonist Tom Sanderman heeft voor zijn debuut Cd hoog ingezet. Niet alleen selecteerde hij drie vroege werken van Terry Riley, Steve Reich en Philip Glass voor sopraansax, hij vroeg ook nog eens componist Anthony Fiumara om een nieuw stuk voor tenorsax dat hier dus direct voor de eeuwigheid is vastgelegd. Sanderman kiest dus voor een programma van componisten uit de zogenaamde minimal music, want ook Fiumara voelt zich tot deze stijl aangetrokken.

Het oudste stuk op de Cd is dat van Riley wat stamt uit 1965, al zijn de twee andere stukken, van Reich en Glass, maar net iets recenter. De sopraansaxofoon is een niet heel erg voor de hand liggend instrument in de klassieke muziek, nu niet maar al helemaal niet in de half jaren ’60. Nieuw in diezelfde jaren was het gebruik van live elektronica. Elektronica werd weliswaar al enige tijd gebruikt binnen de hedendaags gecomponeerde muziek maar de stand van de techniek maakte het simpelweg niet eerder mogelijk om met bandrecorders en andere apparatuur te sjouwen. Toen dit wel kon, opende het in ieder geval meteen geheel nieuwe mogelijkheden aan de solist en in Riley’s ‘Dorian Reeds’, het stuk dat Sanderman hier uitvoert, klinkt de solist dan ook, middels de looping techniek in zijn eentje als een saxofoonkwartet. In Riley’s tijd via bandrecorders en nu digitaal. Het resultaat is hetzelfde: we horen een in complexiteit toenemende polyfonie. Reich is naar eigen zeggen sterk beïnvloed door Riley en toch klinkt ‘Reed Phase’ uit 1966 heel anders dan ‘Dorian Reeds’. Riley behoudt ondanks het repetitieve karakter iets organisch, iets natuurlijks in zijn muziek die vooral zeer meditatief werkt. De muziek van Reich krijgt iets van een machine, het doet soms denken aan die computerspelletjes uit de begin tijd met zijn bliebjes. Zeer strak gericht op het proces en absoluut niet organisch. Het is knap van Sanderman dat hij met beide werelden gevoel blijkt te hebben, want hij doet beide stukken volkomen recht. Als Glass in 1968 ‘Gradus’ componeert is hij net terug uit Noord India en bevindt hij zich in een zeer creatieve periode in zijn leven. In tegenstelling tot de stukken van Riley en Reich kiest Glass ervoor om geen live elektronica in te zetten en louter gebruik te maken van de saxofonist en zijn instrument, in dit geval de sopraansax. Hypnotiserend klinken ook hier weer de langzaam verschuivende muzikale patronen. Duidelijk is te horen dat Glass geïnspireerd is door India, met name door de sfeer van het stuk. Sanderman worstelt zich met glans door de noten heen, aan iedere noot recht doend.

Fiumara is als componist beslist beïnvloed door de drie hierboven genoemde grondleggers van de minimal music en in zijn stuk voor Sanderman ‘The River Beneath Us’, de titel die ook aan de Cd is gegeven, horen we dat duidelijk terug. Maar er is meer, want ook de titel is natuurlijk niet zo maar gekozen. Het stuk gaat vergezeld van een in het Engels vertaald citaat uit ‘Siddharta’ van Hermann Hesse: “The river is everywhere at the same time, at the source and at the mouth, at the waterfall, at the ferry, at the current, in the ocean and in the mountains, everywhere. Only the present exists for it, not the shadow of the past nor the shadow of the future.” Naar eigen zeggen ziet Fiumara de muziek in dit stuk als een rivier en dan niet een snelstromende, kolkende beek maar “like a slow flowing river – as if you put your ear to the ground and can suddenly hear the slow hidden stream buried under the earth.” De muziek doet volledig recht aan Fiumara’s statement en ademt de woorden van Hesse. Iedere vorm van pathetiek of dramatiek mijdend, kiest de componist voor vliedende klanken, soms lyrisch, maar altijd ingetogen en poëtisch, met een soort van ouderwetse zuiverheid. Het is Sanderman op het lijf geschreven en vooral het derde deel, ‘Inward and Gentle’ speelt hij met grote ingetogen kracht.

Een prachtig debuut dus met andere woorden waar nu werkelijk helemaal niets op aan te merken is. Niet dat ons dat bijzonder verbaasd want in zijn werk met VONK, Lunapark en Bang on a Can heeft hij de laatste tijd reeds bewezen een groot talent te zijn. Maar niettemin, dat hij op dit album trots is, is niet meer dan terecht.

Via CD Baby zijn korte fragmenten te beluisteren en is de Cd te koop.