Een Cd box van de uit Deventer afkomstige Jeroen Diepenmaat, uitgegeven door Esc.Rec, leent zich uitstekend voor een discussie over wat muziek nu eigenlijk is. Op de vier schijven horen we evenzoveel weergaven van geluidswandelingen in Keizersrande bij Deventer. Diepenmaat registreerde in vier seizoenen van de lente van 2017 tot de winter van 2017 / 2018 met een groep mede wandelaars en met behulp van twee microfoons omgevingsgeluiden. In een alleen via Bandcamp te beluisteren en aan te schaffen serie downloads gaan we nog een stap verder. Diepenmaat bood namelijk aan een elftal musici zijn materiaal als basis voor hun stukken.
Wordt het hier pas muziek? Feitelijk gezien natuurlijk wel. Op ‘26032017’, ‘25062017’, ‘29102017’ en ‘28012018’ vinden we immers louter omgevingsgeluid. En wat daarbij het meest opvalt is dat het nooit stil is in Nederland. In de verte voorbij razende auto’s vormen de basis van iedere track, evenals het geluid van de wind. Daarnaast horen we vogels, gestommel en de pratende mede wandelaars die Van Diepenmaat op zijn tochten vergezelden. Er hoest iemand een paar keer, iemand anders lacht, het klinkt allemaal weinig spectaculair maar gek genoeg is het niet saai.
Die vreemde samenhang van cultuur en natuur vormt de kracht van deze opnames. Wat zich daarbij vooral aan je opdringt is hoe dominant de mens aanwezig is en de natuur steeds verder naar de marge dringt. De vogels die worden overstemt door zo’n luid knallende motor op ‘25062017’ vormen hiervoor het beste bewijs, evenals de geluiden die we horen in het laatste stuk van ‘28012018’, is het gebied veranderd in een bouwplaats? Verder klinkt dit deel, opgenomen in de winter, natuurlijk vooral kaal, de vogels zijn gevlogen en wat overblijft is het verkeer en de wind. Maar goed, los van dit feit rijst de vraag of dit muziek is? Nogmaals feitelijk natuurlijk niet, maar tegelijkertijd hebben deze opnames, uit hun context gerukt, wel iets poëtisch en verworden de geluiden tot een nieuwe harmonie.
De elf musici die de handschoen oppakten om Diepenmaat’s opnames tot een nieuwe compositie te verwerken, maken het geheel zeker tot muziek en doen dat natuurlijk allemaal op geheel eigen wijze. BMB.con dat het spits mag afbijten noemt de composite heel toepasselijk ‘Situatie A12′ en licht met name de verkeersgeluiden eruit met een drone van razende auto’s tot gevolg. Les Horribles Travailleurs zoomt eveneens in op de menselijke aanwezigheid door de bouwgeluiden uit de laatste track als basis te gebruiken voor de wat spookachtige compositie ‘Keizersrande 1’, en weet ook in de de delen ‘2’ tot en met ‘4’ de spanning erin te houden. Francisco López, één van de grote namen in dit genre, brengt Diepenmaat’s materiaal terug tot de essentie. Al klinkt zijn ‘Untitled#361’ opvallend luid en doordringend, iets wat we van López niet echt gewend zijn. Met name het hectische, pregnante ritme dat hij met de geluiden bouwt valt op, alsof hij de menselijke maat, zo sterk aanwezig in deze opnames, nog verder wil uitvergroten. Machinefabriek, het alias van Rutger Zuydervelt, gebruikt het geluid van de wind voor zijn compositie ‘Rafelrande’. Dit is minimalisme ten top. Nlus levert met ‘Whether it is a walk in the...’ de meest verrassende bijdrage door de stemmen van de mede wandelaars op een dansbaar ritme te mixen. Ook de bijdrage van Gluid, het alias van Bram van den Oever, is een bijzondere. Ook hier speelt ritme een grote rol en geeft het geluid van een sopraan een klassiek tintje aan ‘Inbetween’.
Diepenmaat leverde met zijn ‘Keizersrande’ project een alleszins interessante set opnames af en input voor een aantal zeer verrassende en gevarieerde composities. Veel meer valt er niet te wensen.
‘Off Track’ is te beluisteren en te koop via Bandcamp: