Recent verschenen bij Cantaloupe Records twee nieuwe albums van de Amerikaanse componist David Lang. Op ‘Writing On Water’ betreft dit een viertal stukken voor ensemble, terwijl het album ‘Mysterie Sonatas’ bestaat uit zeven stukken voor viool solo. Lang is, mede als oprichter van Bang On a Can, al lang geen onbekende meer in onze contreien. Nog niet zo lang geleden deden we hier nog verslag van een concert door Cappella Amsterdam met zijn liederen.
Het titelstuk ‘Writing On Water’ dateert uit 2005 en werd geschreven in opdracht van Lloyds of London als herdenking van de 200ste sterfdag van Horatio Nelson. Nelson was de veldmaarschalk die in 1805 door een sluipschutter om het leven kwam bij de Slag om Trafalgar, voor de kust van Gibraltar. De Engelsen versloegen daar de gecombineerd Frans – Spaanse vloot in de oorlog tegen Napoleon. Voor het stuk schreef Peter Greenaway een libretto, op basis van fragmenten uit het werk van William Shakespeare, Samuel Taylor Coleridge en Herman Melville, tevens maakte hij de visuals. We horen hier de drie stemmen van Synergie Vocals (hoge bariton, bariton en bas) en het London Sinfonietta, onder leiding van Jurjen Hempel. Opvallend is het gebruik van elektrische gitaar en bas, waardoor de muziek soms veel weg heeft van rock, nog versterkt door het vrij heftige, staccato klinkende eerste deel. Het tweede deel klinkt ingetogen, een licht pulserende melodie en Lang verweeft hier de zangstemmen op boeiende wijze met elkaar, met veel gevoel voor de traditie zoals we dat wel vaker in zijn werk terugvinden. Die twee muzikale sferen blijven elkaar in het stuk afwisselen. Het vijfde is weer zeer intens, met een structuur die wel wat weg heeft van minimal music, een ander kenmerk van het werk van Lang, terwijl het zesde deel weer zeer introspectief klinkt.
Nog meer rock krijgen we in ‘Forced March’, uitgevoerd door het uit Ierland afkomstige Crash Ensemble, onder leiding van Alan Pierson. De basis van dit stuk heeft inderdaad wel wat weg van een mars. De continue stroom van noten die Lang hier creëert klinkt net zo nadrukkelijk en meeslepend. Alan Pierson komen we als dirigent ook tegen in ‘Increase’, maar dan bij een ander in hedendaagse muziek gespecialiseerd ensemble: Alarm Will Sound. Maar ‘Increase’ is wel een heel ander stuk. Aanvankelijk mengen slagwerkers en blazers met elkaar in een duidelijk aan minimal music refererende structuur, alleen gaat het er hier minder strak aan toe dan bij Langs roemruchte voorgangers. Speelser, organisch. Bijzonder is de rol van de strijkers, die regelmatig uit de structuur breken. Halverwege brengt Lang een strak ritmische structuur naar binnen die de musici letterlijk kadert. Het speelse is verdwenen.
‘Pierced’ is een octet, hier uitgevoerd door de musici van het Flux Quartet (strijkkwartet), Real Quiet (cello, piano en percussie) en bassist Logan Cole. Van de vier stukken is ‘Pierced’ het meest experimenteel. Er zit zeker structuur in, een soort van gemankeerd ritme, maar het is veel minder duidelijk aanwezig dan in de drie andere stukken. Gaandeweg verklanken de strijkers daarbij een soort van onderstroom, of ze spelen een duidelijk door folk geïnspireerde melodie.
De ‘Mysterie Sonatas’ werden in opdracht geschreven van Carnegie Hall voor de violist Augustin Hadelich. Vanzelfsprekend is dit is een heel ander album geworden dan ‘Writing On Water’. Maar niet alleen doordat we hier maar één instrument horen, ook door de fragiele wijze waarop Lang deze cyclus heeft vormgegeven. Bijzonder is ‘After Joy’, met name door de combinatie van strijken en het inzetten van de col legno techniek.
‘Before Sorrow’, ‘Sorrow’ en ‘After Sorrow’ noemde Lang de delen drie tot en met vijf. We horen Hadelich hier in intense stukken, geheel conform de titels. Van de violist vraagt dit om een ultieme instrumentbeheersing, met name in ‘Sorrow’, het langste deel van de cyclus, waarin Lang iedere klank volledig uitspeelt. Bij Hadelich zijn we aan het goede adres en hij heeft zich de muzikale taal van Lang volledig eigen gemaakt. Vanzelfsprekend is de sfeer in de laatste twee delen, ‘before glory’ en ‘glory’, een heel andere. Hier overheerst de opgewektheid, met een vleugje folk. Kenmerkend voor alle delen is het repetitieve karakter en de veelheid aan viooltechnieken die Lang in zet. Een indrukwekkende cyclus, al even indrukwekkend gespeeld.
Beluister hier ‘Writing On Water’: