Zondag 13 november, de slotdag van November Music. Weliswaar duurde het festival langer dan ooit, vanaf deze editie 10 dagen, maar nu is het dan toch alweer voorbij. Een terugblik hier dus op de laatste concerten. Allereerst een paar momenten uit de Kunstmuziekroute in de middag gevolgd door een verslag van het concert door Amsterdam Sinfonietta aan het begin van de avond.
Diverse locaties, ‘s-Hertogenbosch – 12 november 2016 – 11:30 uur
De Kunstmuziekroute, één van de vaste waarden in het programma van November Music, kenmerkt zich ook dit jaar weer door een enorme overvloed. Goed plannen is dan onontbeerlijk evenals het maken van keuzes. Daarnaast is een zekere mate van flexibiliteit onontbeerlijk. Een deel van de concerten begint immers te laat en soms zelfs te vroeg, waardoor je op tijd toch nog een gesloten deur treft! Maar goed, dat alles mag de pret niet drukken. Ook vanmiddag passeren een aantal componisten met divers werk de revue.
Zo heeft pianist Rogier Telderman van November Music de opdracht tot een nieuw werk gekregen dat hier onder de naam ‘Triptych’ zijn première beleefd. Telderman kennen we natuurlijk van zijn rol in TEMKO en eerder deze week zagen we hem nog in die rol samen met Nik Bärtsch. Telderman is een goed voorbeeld van een eclectisch musicus die zich niet vast laat pinnen op één stijl. In TEMKO laat hij zien zich prima thuis te voelen bij het minimalisme, getuige ook het kersverse album van deze band ‘Darkness Rises’ en met zijn trio weet hij zich prima raad met het jazzidioom zoals we kunnen vaststellen bij het beluisteren van ‘Contours’. En met dit kwartet waarin hij samenwerkt met fluitist Mark Alban Lotz, klarinettist Alex Simu en trombonist Efe Erdem verenigt hij beide stijlen tot een nieuw geheel. Opvallend is het donkere timbre van dit gezelschap: basfluit, basklarinet en trombone vallen prachtig samen in herfstachtige klanklandschappen met schitterende vergezichten. Gemist? Op 27 november treden ze op in het Tilburgse museum De Pont. De gitarist en leider van TEMKO, Aart Strootman zagen we deze week ook meerder keren voorbij komen. Zo bracht Ensemble Stargaze op donderdagavond zijn nieuwe stuk ‘Songs from a Dark Past’ in première. Op deze zondagmiddag staat een nieuw stuk voor gitaar en sopraan op het programma, ‘Giudecca’ dat Strootman baseerde op ‘Inferno’ van Dante. Strootman pikte alle beschrijvingen van de hel uit dit klassieke meesterwerk en vormde hiermee de tekst. En die keuze voor de hel, die heeft weer alles te maken met Jheronimus Bosch die reeds het gehele festival aanwezig is, vanwege het Bosch jaar. Nora Fischer is een perfecte keuze voor dit werk. Haar loepzuivere, maar ook zeer soepele en ietwat jazzy stem past prima bij het strakke, minimalistische gitaarspel. Het maakt de hel dragelijk.
Ig Henneman is eveneens een componist die niet past binnen het standaard plaatje. Zij combineert immers een carrière als componist met die van altvioliste binnen de vrije improvisatie. Nog maar onlangs stond ze in het Bimhuis met Ab Baars en Dave Burrell ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van haar en Baars’ platenlabel WIG en bracht ze met Baars, Ingrid Laubrock en Tom Rainey een nieuw album uit: ‘Live @ The Jazz Happening Tampere’. In haar composities hoor je die carrière als improvisator terug. In de ‘Solo Songs for Instruments’, een groeiende reeks composities waarin, zoals de titel natuurlijk al aangeeft, iedere keer een ander instrument centraal staat, krijgt de uitvoerder dan ook op verschillende momenten de ruimte om te improviseren. Verder kiest Henneman voor ieder stuk een gedicht als inspiratie waaruit ze de musicus ook laat declameren. Zo koos ze voor het stuk voor altviool, dat hier wordt uitgevoerd door Elisabeth Smalt een gedicht van de Japanse dichter Nanao Sakaki, ‘Ten Lines’. De sfeer van het stuk past wonderlijk mooi bij het gedicht waarin de dichter beschrijft wat werkelijk nodig is in het leven. Deze solo heeft dan ook bijvoorbeeld een heel ander karakter dan die voor klarinetten, getiteld ‘The Motion Caused’, gespeeld door Anna voor de Wind en gebaseerd op een gedicht van Anneke Brassinga. Dit stuk is veel speelser van aard.
Bekijk hier een eerdere uitvoering van ‘The Motion Caused’ door Anna voor de Wind in Vrije Geluiden:
Grote Kerk, ‘s-Hertogenbosch – 12 november 2016 – 18:45 uur
Amsterdam Sinfonietta is eveneens een vaste waarde aan het worden op November Music. Zo speelden zij twee jaar geleden nog een prachtig programma met onder andere ‘Why?` van Goebaidoelina in haar aanwezigheid. Nu ligt de focus op drie Amerikaanse componisten die ieder op hum manier klassieke en niet klassieke invloeden met elkaar vermengen. Zo verweeft John Zorn, die volgend jaar als componist en uitvoerder November Music zal bezoeken, in ‘Kol Nidre’ de muziek uit zijn Joodse roots met het klassieke idioom. Het stuk maakt deel uit van het uit 1996 stammende eerste boek met ‘Masada’ composities en werd op Cd vastgelegd door zijn band Bar Kokhba. Zelf bewerkte hij het stuk later voor strijkkwartet wat weer de basis vormde voor deze versie. Amsterdam Sinfonietta speelt het stuk met glans. Zinderend, vol ingehouden emotie, ademt dit stuk de geschiedenis. De sonore drone-achtige cello- en baspartij versus de poëtische melodie van de violen en altviolen, het valt wonderlijk samen. Componist en gitarist – van Radiohead, Jonny Greenwood vermengt rock en klassiek op spannende wijze in zijn suite gebaseerd op de soundtrack bij de film ‘There Will Be Blood’ van Paul Thomas Anderson. Amsterdam Sinfonietta vergast ons hier op zinderende spanning en huiverende dramatiek.
En dan is daar het tweede vioolconcert van Philip Glass, met als ondertitel ‘The American Four Seasons’, waarbij Glass verwijst naar zijn beroemde voorganger, Vivaldi’s ‘Vier Jaargetijden’. Glass laat echter aan de luisteraar over om uit te maken welk jaargetijde bij welk deel hoort. Glass wordt als componist de laatste jaren niet door iedereen meer helemaal serieus genomen. Velen vinden dat hij met zijn composities te veel uit is op effectbejag en goedkope emoties. En eerlijk is eerlijk dat is niet geheel te onrechte want ook in dit tweede vioolconcert zitten passages waar dat effectbejag aardig aanwezig is. En toch, Glass weet je als luisteraar mee te slepen, soms zelfs terwijl je dat eigenlijk niet wilt. Met zijn ritmische, stuwende patronen, zijn razendsnelle wendingen weet hij ons te vangen en de sfeer van de seizoenen over te brengen. En dat gebeurt mede dankzij de perfecte uitvoering door dit ensemble met als solist Isabelle van Keulen die zich schijnbaar moeiteloos door de uiterst ingewikkelde passages beweegt.