Galerie KuuB, Utrecht – 6 september 2018
De start van het tweejaarlijkse basklarinetfestijn valt dit jaar binnen de Gaudeamus Muziekweek en vindt plaats in de geriefelijke en intieme Galerie KuuB, dat zich sinds enige jaren een bijzonder gastvrije partner van het festival betoont. Basklarinettiste Fie Schouten, de organisator van het basklarinetfestijn heeft voor de gelegenheid een drietal collega musici meegebracht: gitarist Jeroen Kimman, celliste Eva van de Poll en Germaine Sijstermans die net als Schouten de basklarinet bespeelt.
Het belangrijkste deel van de nieuwe composities, het zijn allen wereldpremières, komen van componisten die Schouten ontmoette in het Estse Tallinn tijdens een bezoek daar enige tijd geleden. Ze verzocht de deelnemende componisten om een nieuw stuk. Dat bleek een vruchtbaar verzoek want nu liggen er twee solostukken, twee duostukken en twee triostukken. De twee solostukken worden uitgevoerd door Sijstermans, samen met een solostuk van haarzelf. Opvallend is dat de twee solostukken van de in Tallinn aanwezige componisten goed passen bij het solostuk van Sijstermans zelf: alle drie moeten het vooral hebben van de klankkleur en kernmerken zich verder door een grote mate van subtiliteit en verstilling. Vooral in Sijstermans’ eigen stuk, ’thi’ is dat het geval. We horen hier langgerekte, subtiele tonen, afgewisseld met momenten van stilte. Buiten rijdt er een auto voorbij. Sijstermans creëert hier met weinig middelen een boeiende en meditatieve wereld. Dat lukt Einike Leppik met ‘There is Only the Air Between’ eveneens. De basis van haar stuk ligt in opnames die ze maakte van het piepende geluid van een oude houten schommel op het strand van Hiiumaa, een eiland voor de westkust van Estland. Samen met het geluid van de wind en dat van de basklarinet vormt het een onlosmakelijk geheel. Johanna Kivimägi lukt het in ‘Becoming the Flow’ eveneens om een meditatieve toestand te creëren. Maar het blijft de verdienste van Sijstermans dat ze deze subtiliteiten ook weet weer te geven.
‘Deus ex Machina’ van Gerta Raidma is geschreven voor basklarinet en cello. Een bijzondere combinatie, die twee instrumenten. Wakker worden na een zware operatie en je eigen hartslag horen via de monitor is het thema. Je hebt het overleefd! De langgerekte, donkere lijnen passen goed bij deze twee instrumenten en het verhaal achter de compositie. Ook ‘Rykter behover ikk ord’, of vrij in het Nederlands: ‘geruchten hebben geen woorden nodig’, is een stuk voor een duo, nu gitaar en basklarinet. De muzikale ideeën die componist Tze Yeung Ho hier presenteert zijn even vluchtig als een gerucht en worden dan ook nauwelijks uitgewerkt. Het levert een ietwat vervreemdende ervaring op.
Voor ‘Old Age, Adolescence, and Infacy’ nam Arshia Samsaminia het gelijknamige schilderij van Salvador Dali als uitgangspunt. Een ietwat vreemd schilderij omdat Dali het leven van achter naar voren bekijkt. Bij een surrealistisch schilderij horen surrealistische klanken en die krijgen we dan ook, vooral aan het begin. Afsluiten doen we met ‘Neeme’ van Juuso Salonen, verreweg het pittigste stuk van de middag. Het past bij het thema dat Salonen hier aansnijdt: vriendelijk geplaag in een conversatie tussen vrienden, als een feilloos ping-pong spel.
Het basklarinetfestijn is begonnen en duurt nog tot februari volgend jaar. Concerten zijn er overal in Nederland.