Concertgebouw, Amsterdam – 1 mei 2025

Ik schrijf dit stuk op Bevrijdingsdag. Tachtig jaar geleden kwam de Tweede Wereldoorlog formeel ten einde en sindsdien kennen we in een groot deel van Europa vrede, al staat dat inmiddels meer dan ooit in die tachtig jaar op de tocht. Het kan niet anders of het Koninklijk Concertgebouworkest heeft daar vorige week met een serie van drie concerten aan gedacht. Gastdirigent Paavo Järvi kan zich nog goed herinneren hoe het was om onder een dictatuur op te groeien, hij komt uit Estland, net als componiste Ester Mägi, die toen ze in 2021 overleed net geen honderd was. Järvi en Mägi komen uit Estland, Aram Chtatsjatoerjan kwam uit wat nu onafhankelijk Armenië was, maar toen, net als Estland, onderdeel was van de Sovjet Unie. Igor Stravinsky ontsprong de dans. Hij trok nog voor het communisme in Rusland zijn intrede deed naar Parijs en bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog naar de VS. Die laatste verhuizing was overigens geenszins vrijwillig, de Nazi’s vonden zijn muziek entarted.

(meer…)

De Singel, Antwerpen – 29 april 2025

Pierre Boulez behoort zonder meer tot de grootste componisten van na de Tweede Wereldoorlog en is nog altijd één van de meest interessante vernieuwers van de hedendaagse gecomponeerde muziek. En het lot dat daarbij hoort: zodra je bent overleden, voor Boulez kwam dat moment op hoge leeftijd in 2016, wordt je muziek nagenoeg niet meer gespeeld. Dit jaar vormt een kleine uitzondering, aangezien de man honderd jaar geleden werd geboren. Daarna zal het weer stil worden rondom deze icoon. De Bijloke in Gent pakt het dit jaar grootst uit, u weet het, ik deed reeds verslag van uitvoeringen door het Brussels Philharmonic en Les Siècles. Hier ten lande is het louter Asko|Schönberg, straks bekend als Het Muziek, dat samen met het Vlaamse I Solisti, onder leiding van Bas Wiegers een hommage brengt en Boulez’ meest bekende werk op de lessenaar zet: ‘Répons’. Vier zalen gingen ze langs, ik bezocht de laatste, De Singel in Antwerpen. Boulez in combinatie met James Tenney en zijn ‘In a large, open space’, een alleszins verdedigbare keuze, al had een hele avond Boulez ook wel gemogen.

(meer…)

Muziekgebouw aan ’t IJ, Amsterdam – 16 maart 2025

Op de laatste avond van het door het Muziekgebouw aan ’t IJ georganiseerde Saariaho Festival klonken wederom twee grote werken van haar: ‘Quatre Instants, voor sopraan en ensemble’ en haar celloconcert ‘Notes on Light’. Het was wederom Ernest Martínez Izquierdo die Asko|Schönberg leidde, met de sopraan Karen Vourc’h  en Anssi Karttunen op cello. Verder klonken stukken van Mioko Yokoyama, die bevriend is met de dochter van Saariaho en zo ook de componisten leerde kennen en van Vasco Mendonça, die geldt als haar laatste leerling en met haar bevriend was. Hier vervult een mezzosopraan de hoofdrol: Barbara Kozelj.

(meer…)

Muziekgebouw aan ’t IJ, Amsterdam – 15 maart 2025

Een carrière als componist was voor de in 1952 geboren componiste Kaija Saariho lang geen vanzelfsprekendheid. In de uit 2023 stammende film ‘Echoes of the Universe’ van Ritta Rask horen we haar vertellen over haar studietijd aan het conservatorium in Helsinki, waar een aantal docenten haar zelfs geen les wilden geven, louter omdat ze een vrouw was. Ze zou immers snel gaan trouwen en dan zou er van componeren toch niets meer terecht komen! Een andere reden dat muziek niet direct voor de hand lag, was dat ze ook beslist talent had voor de beeldende kunsten. Maar de liefde voor muziek was net even wat sterker. De derde dag van het aan haar gewijde festival in het Muziekgebouw aan ’t IJ maakt wederom duidelijk dat dit een uitstekende keuze was. Na orkestwerken en strijkkwartetten, was het podium gisteren voor meer  kamermuziek in kleine bezetting en voor een viertal koorwerken. Voor het eerste programma droeg het onvolprezen uit Vlaanderen afkomstige Het Collectief zorg, samen met sopraan Liesbeth Devos, voor het tweede hoorden we het Helsinki Chamber Choir, onder leiding van Nils Schweckendiek. Daarmee stond gisteren dus ook de menselijke stem centraal.

(meer…)

Muziekgebouw aan ’t IJ, Amsterdam – 13 en 14 maart 2025

Sinds afgelopen donderdag, durend tot en met morgen brengt het Amsterdamse Muziekgebouw aan ’t IJ een uitgebreid eerbetoon aan de in 2023 op zeventig jarige leeftijd overleden Finse componiste Kaija Saariaho. Tijdens haar leven had deze bijzondere componiste al niet te klagen over aandacht in ons land, ook op deze blog kwam ze regelmatig voorbij, maar Saariaho gold dan ook zonder meer als één van de belangrijkste componisten van de afgelopen decennia. Dit festival maakt weer mooi duidelijk hoe terecht die roem is. Donderdagavond hoorden we Asko|Schönberg, in twee stukken in een beduidend grotere bezetting dan we normaal van ze gewend zijn, onder leiding van Ernest Martínez Izquierdo en met violist Joseph Puglia en trompettist Verneri Pohjola als solisten, vrijdag was het podium voor het strijkkwartet Meta4.

(meer…)

Theater aan de Parade, s’-Hertogenbosch – 16 februari 2025

Gezworen vijanden waren ze, de twee landen waar de componisten vandaan kwamen waarvan Philzuid, onder leiding van gastdirigent Andrew Litton, afgelopen zondag werk  op de standaard had staan. Benjamin Barber was een Amerikaan, Dmitri Sjostakovitsj een Rus. Barber schreef zijn vioolconcert, prachtig uitgevoerd door Lei Wang, tevens de concertmeester van dit orkest, in 1939, nog net voor de Tweede Wereldoorlog, Sjostakovitsj zijn negende symfonie net erna. In die oorlog trokken de twee landen weliswaar samen op, maar van harte ging dat niet. De Sovjet Unie was een wrede dictatuur, de Verenigde Staten een baken van hoop en vrijheid. We horen het terug in die beide stukken, al is het verschil minder groot dan had gekund. Verder op het programma: de ouverture van Gioachino Rossini’s opera ‘Wilhelm Tell’, maar aangezien die uit 1829 stamt en dus buiten de scope van deze blog valt, komt die hier verder niet aan bod.

(meer…)

Orgelpark, Amsterdam – 8 februari 2025

In de zoektocht naar klank, iets dat geldt voor een groot deel van de componisten die te horen zijn tijdens de derde editie van het Echonance Festival, dit weekend in het Amsterdamse Orgelpark, schiet het gangbare westerse toonstelsel nogal eens te kort. Veel componisten wenden zich dan ook tot varianten daarop en verkennen ook graag de ruimte tussen de noten, Dat veel van deze muziek dan ook wordt gespeeld door blazers, strijkers en orgels behoeft dan ook niet te verwonderen, hiermee kun je immers de klankkleur veel beter beïnvloeden dan met diverse vormen van percussie en de piano. De stukken die op zaterdag klinken van Gilius van Bergeijk en vooral dat van Peter Ablinger wijken dan ook behoorlijk af van de rest van het programma.

(meer…)

Orgelpark, Amsterdam – 7 en 8 februari 2025

Voor de derde keer organiseert Stichting Solaris, in samenwerking met het Orgelpark in Amsterdam, dit jaar het Echonance Festival. Vorig jaar maakte ik het voor het eerst mee, een gebeurtenis die zonder meer smaakte naar meer, wat mij dit jaar bewoog om wederom naar deze prachtige locatie af te reizen, voor in totaal zeven concerten, verspreid over drie dagen. Het draait bij dit festival geheel om het minimalisme binnen de muziek, een stroming die in de jaren ’60 van de vorige eeuw opkwam, voortbordurend op het baanbrekende werk van Arnold Schönberg eerder die eeuw. Dit festival laat goed zien hoe dit erfgoed tot aan de dag van vandaag steeds weer nieuwe componisten en musici inspireert.

(meer…)

Muziekgebouw, Eindhoven – 26 januari 2025

Philzuid zette gisterenmiddag Leonard Bernstein in het zonnetje, met magistrale uitvoeringen, onder leiding van gastdirigent Steven Sloane, van diens tweede symfonie, met als titel ‘The Age of Anxiety’ en zijn ‘Chichester Psalms’. Een daad die bij mij de vraag deed rijzen waarom deze fantastische muziek hier te lande zo weinig wordt uitgevoerd. Bernstein op zijn sterkst doet geenszins onder voor zijn roemruchte voorgangers waarvan het werk uit den treure klinkt op de diverse podia. Een bijzonder concert, ook omdat we maar zelden zowel voor als na de pauze het orkest horen met solisten. Voor de pauze was dat pianiste Joyce Yang – die tweede symfonie is eigenlijk meer een pianoconcert dan een symfonie – en na de pauze het WDR Rundfukchor en een naamloze jongenssopraan. En of dit al niet genoeg is, klinkt ook nog eens de veel vaker uitgevoerde ‘Psalmensymfonie’ van Igor Stravinsky. Kortom: pure verwennerij door één van de beste orkesten van ons land.

(meer…)

De Bijloke, Gent – 6 januari 2025

Een eeuw geleden werd één van de belangrijkste componisten van de hedendaags gecomponeerde muziek geboren: de in 2016 overleden Pierre Boulez. Naast componist was hij een vermaard dirigent, oprichter en jaren lang directeur van het fameuze IRCAM en belangrijk theoreticus. De Bijloke, in Gent eert hem dit concertseizoen, meer dan enige andere concertzaal in de Benelux en zo was gisterenavond het prachtige ‘pli selon pli, portrait de Mallarmé’, één van zijn belangrijkste werken, gecomponeerd tussen 1957 en 1962 en herzien in 1989, te horen in een prachtige uitvoering door de sopraan Sarah Aristidou en het Franse orkest Les Siècles, onder leiding van Franck Ollu. Verder op het programma – of bijna zeventig minuten Boulez al niet genoeg is – nog twee stukken van een belangrijke voorganger en inspiratiebron van Boulez: Claude Debussy. Allereerst zijn ‘Trois poèmses de Stéphane Mallarmé’, om nog even bij deze dichter te blijven en verder zijn beroemde en overbekende ‘La Mer’.

(meer…)