Enige maanden geleden kondigde Fie Schouten haar nieuwe album, ‘Nature’, reeds aan via de nieuwsbrieven over het Basklarinetfestijn, dat natuurlijk, net als alle andere festivals en concertreeksen, continue aan updates onderhevig is. Zo stonden voor de afgelopen twee weken de nodige concerten gepland die vanzelfsprekend helaas geen doorgang konden vinden. Gelukkig hebben we dit nieuwe album en dat maakt veel goed.
Schouten zelf ziet het album als een eenheid “omdat elk werk de natuur of natuurverschijnselen als inspiratiebron had. Met elke track op deze cd gaat de blik verder omhoog: van de zee (Tsoupaki), naar de vogels in de lucht (Messiaen), naar de cirrus wolken (Harvey), naar de maan (Saariaho) en uiteindelijk naar de sterren (Aperghis).” Verder is er nog een bonus, die enigszins los staat van deze opzet: ‘Mankind ReMix’ van Michael Finnissy.
In één opslag wordt hiermee direct duidelijk dat Schouten voor dit album een aantal van de meest belangwekkende componisten van de laatste decennia bij elkaar heeft gezocht met vooral werk voor de basklarinet, vanzelfsprekend. Op dit instrument geldt zij inmiddels als autoriteit, wat betekent dat we hier uitvoeringen krijgen op het allerhoogste niveau.
Calliope Tsoupaki schreef ‘Calling’ speciaal voor Schouten in 2015, als muzikaal deel van een tentoonstelling waarin beeldend kunstenaar Fiona Tan stilstond bij de walvisvaart. Nu gaat droefheid verklanken met een basklarinet van nature al bijzonder goed, de lage, sonore klank roept dat bijna als vanzelf op, maar Tsoupaki gaat hier nog een stap verder en Schouten verklankt het met bijzonder veel inlevingsvermogen. Voor ‘Abime des Oiseaux’ uit het ‘Quatuor pour la fin du temps’, wellicht Olivier Messiaens bekende werk, koos Schouten voor de bassethoorn, i.p.v. de klarinet. Die keuze pakt wonderlijk goed uit, door het grotere bereik in het laag klinkt het nog troostelozer dan het normaal al doet, al mis ik bij de levendige delen, die Messiaen baseerde op zijn studies van vogelgeluiden, het springerig schelle een beetje.
‘Cirrus Light’ componeerde Jonathan Harvey niet lang voor zijn dood: “The starting point for Cirrus Light was the long hours sitting in my wheelchair gazing at the summer sky. The cirrus clouds, which are so high, well formed and slow changing, were often illuminated by a beautiful light”. En hier trekken ze aan ons voorbij middels prachtige drone-achtige klanken, waarbij ik toch echt meen meer dan één klarinet te horen. ‘Oi Kuu’ betekent ‘Oh Maan’ en is Kaija Saariaho’s ode aan de maan. Naast Schouten op basklarinet horen we hier Eva van de Poll op cello. Een boeiend duet vol prachtige micotonale klanknevels, waarbij het licht van de maan telkens door de duisternis prikt. En dan zijn we met ‘Façade-Trio’ van Georges Aperghis aanbeland bij de sterren. Twee basklarinetten, naast Schouten horen we Jelte Althuis en een percussionist, Tatiana Koleva, zitten in een driehoek, de percussie in het midden, sterren in een sterrenbeeld. Bijna vanzelfsprekend, we kennen Aperghis inmiddels wel een beetje, worden de instrumenten nogal eens op onorthodoxe wijze bespeeld, vaak met opvallend heftige klanken tot gevolg.
Helemaal terzijde staat ‘Mankind ReMix’ van Michael Finnissy niet: “It’s about human nature, and mankind as cultivator of Nature.” Dat ‘mankind’ nogal eens gezien moet worden als ‘destroyer’ in plaats van als ‘cultivator’ laten we maar even voor wat het is, of is het juist dat wat dit album van Schouten extra urgentie verleent?
Krijg hier een indruk van dit nieuwe album: