De Duitse drummer en componist Christian Lillinger hoort zonder meer tot de meest vernieuwende drummers van zijn generatie. Actief in de vrije improvisatie, maar steeds vaker ook als componist, bijvoorbeeld met zijn project ‘Open Form for Society’. In 2019 verscheen dit stuk reeds op Cd, maar onlangs voegde Lillinger hier liveopnames uit 2019, gemaakt tijdens Jazzfest Berlin en de Donaueschinger Musiktage, aan toe. Verder hier aandacht voor het trio dat hij vormt met vibrafonist Christopher Dell en bassist Jonas Westergaard en hun album ‘Beats’ en Punkt.Vrt.Plastik, verder bestaand uit pianiste Kaja Draksler en bassist Petter Eldh, en ‘Somit’. De eerste twee albums verschenen bij Lillingers eigen Plaist, de laatste bij Intakt Records.

Zoals eerder opgemerkt pakt Lillinger groots uit met ‘Open Form for Society’, vinden we op het origineel negen musici voor de uitvoering, op dit live album zijn het er zelfs elf geworden, waaronder vijf toetsenisten – waaronder piano en synthesizer, twee bassisten, een cello, twee vibrafoons, marimba’s en een drummer. En opmerkelijk genoeg, geen blazers. Een bijzondere bezetting met als gevolg een bijzonder klankspectrum. Zie bijvoorbeeld ‘Sisyphos (CMS)’, een stuk dat bijna geheel uit slagwerk bestaat en dat eerder associaties oproept met hedendaags gecomponeerde muziek dan met jazz. Dat Lillinger met dit project uitgenodigd werd door de Donaueschinger Musiktage, een festival waar hedendaags gecomponeerde muziek de hoofdmoot vormt, verbaast ons dan ook geenszins. In dit verband moeten we ook ‘Titan’ noemen waarin we de beide bassisten en de cellist horen, zijdelings aangevuld met een enkele pianoaanslag en wat elektronische geluiden. Bijzonder is ook het samenspel tussen de pianisten en de percussie in ‘Triangular’ en ‘Aorta’.

Ook het trio Dell-Lillinger-Westergaard kwam hier eerder aan bod. Dit nieuwe album is echter nog strakker dan ‘Grammar II’. De titel, ‘Beats’ geeft dat overigens natuurlijk al aan. Het is ook dat wat we hier krijgen: een serie van dertien ritmische patronen, ‘Configurations’ genaamd. Overigens zijn die zeker niet altijd soepel in het gehoor liggend. Sterker nog, vaak klinkt de muziek opvallend stroef, bijvoorbeeld bij ‘Configuration 7’ en ‘8’. Maar wat dit tot een bijzonder album maakt is vooral die combinatie van drums, vibrafoon en bas en de wijze waarop deze drie instrumenten per stuk in elkaar zijn gevlochten. Het klinkt allemaal volstrekt logisch en natuurlijk wat hier gebeurt. Niet alleen de muziek is op dit album overigens bijzonder, ook de verpakking moet hier even vermeld worden, de cd komt in een mooi metalen doosje, voorzien van een prachtig vormgegeven boekje met toelichting en foto’s.

Ook aan Punkt.Vrt.Plastik besteedden we reeds aandacht. Naar aanleiding van het debuutalbum uit 2018, waar dit ‘Somit’ de opvolger van is en een concert in De Singer merkte ik op: “de stuk voor stuk ritmische, melodische stukken hebben met elkaar gemeen dat er continu flink buiten de lijntjes wordt gekleurd. Erop dansen zou betekenen dat je struikelt over je eigen benen. Al die stukken, ze hebben naast dat ze zich vastzetten in je hoofd ook allemaal iets onbestemds, ongrijpbaars.” Er blijkt in de tussenliggende tijd niets veranderd, ook deze dertien, relatief korte stukken, genereren eenzelfde resultaat. Zo zou je kunnen zeggen dat er iets van een melodie zit in Draklsers ‘If Asked’, maar dat is dan wel een melodie van hik, stap, sprong. Hetzelfde geldt voor het ritme in ‘Mebran’ van Lillinger, dat een al even onrustig patroon vertoont. Of neem dat gemankeerde ritme in Eldhs ‘Natt Raum’, gelijkend op een machine die net niet helemaal meer lekker loopt. ‘Morgon Morfin’, een stuk van Eldh, vormt een uitzondering op het voorgaande in de zin dat we dit een redelijk gestructureerde balade kunnen noemen. Bijzonder is ook het titelstuk, ‘Somit’ en dan met name door het sterk ritmische patroon dat Drakslers pianospel begeleidt.

Van alle drie de albums zijn fragmenten te beluisteren via Bandcamp. De albums zijn daar ook te koop.