Westergasfabriek, Amsterdam (Holland Festival) – 17 juni 202
De tweede gast, naast Ryuichi Sakamoto op deze editie van het Holland Festival is de Frans-Oostenrijkse filosofe en theatermaker Gisèle Vienne. Een bijzondere keuze van de organisatie want het werk van deze kunstenares vraagt wel het één en ander van de kijker / luisteraar. Een mooi voorbeeld daarvan vormt het uit 2017 stammende ‘Kindertotenlieder’, dat mijn aandacht met name trok door de medewerking van KTL, ofwel Stephen F. O’Malley en Peter Rehberg. Net als andere stukken zoekt Vienne ook hier de duisternis met alle connotaties die we daar bij hebben: seks, geweld en de dood. En de grote bak met oordopjes bij de ingang toont al aan dat KTL daar de bijpassende muziek wist te vinden.
Rituelen, vrijplaatsen in deze overgestructureerde wereld met zoveel verwachtingen waar we dagelijks aan moeten voldoen. De druk die dat op ons allen legt, maar vooral op jongeren is veel groter dan we vaak beseffen en lijkt alleen nog maar toe te nemen. Vandaar dat Vienne pleit voor manieren om daar, al is het maar tijdelijk, aan te ontsnappen en de gedachten en gevoelens die daarbij horen. Dat hier ongemak bij komt kijken spreekt vanzelf, vooral ongemak in onszelf: wat vind ik van de beelden die zij, middels een boeiende choreografie aan ons toont en wat vind ik van de muziek die daarbij hoort?
Om maar met die beelden te beginnen. Drie rituelen lopen door elkaar op een winteravond in de sneeuw. Het eerste is dat van een begrafenis: een jongen wordt begraven in aanwezigheid van zijn vriend die tevens voor die dood verantwoordelijk lijkt te zijn, maar daar tevens als geest bij aanwezig is; de tweede is dat van een metalconcert, voor de liefhebbers ook iets van een ritueel met de daarbij behorende kleding en bewegingen en tot slot is er de optocht van de Perchten, een Oostenrijkse traditie, waarbij begin januari mannen verkleed als angstaanjagende dieren boze demonen verdrijven. Die drie rituelen lopen door elkaar op een vrij abstracte poëtische wijze, meestal in slow motion bewegingen, uitstekend passend bij de muziek en onderbroken door korte, maar zeer felle geweldsuitbarstingen. Dat zijn duidelijk ontladingen van opgekropte spanning. Direct daarop volgt nogal eens spijt, de behoefte om het goed te maken. Het gaat Vienne in dit stuk duidelijk niet in eerste instantie om het vertellen van een verhaal, het is veeleer haar bedoeling om ons middels die beelden en de muziek te confronteren met onze eigen emoties, verlangens en duistere plekken, hoe vervelend we dat wellicht ook vinden.
De muziek is daarbij van grote hulp en met KTL heeft ze een prima duo binnengehaald. De gitarist O’Malley kennen we inmiddels. Hij maakte grote furore met het inmiddels legendarische Sunn O))), maar is ook bekend door groepen als Burning Witch, KTL, Khanate, Aethenor, Ginnungagap, Lotus Eaters en Gravetemple. Rehberg, de baas van het spraakmakende Editions Mego label, werkte in zijn lange carrière in de elektronische muziek samen met musici als Jim O’Rourke, Christian Fennesz, Russell Haswell, Florian Hecker, Meg Stuart, Chris Haring en Marcus Schmickler. Met een danseres als zangeres, de typische bewegingen horend bij metal in slow motion vertonend, zorgen zij hier voor een zeer toepasselijke soundtrack. Ver voor het stuk aanvangt horen we reeds een subtiel klanklandschap van vliedende noise. Als aansluitend O’Malley zijn gitaar inplugt kan het feest echt beginnen. Zware, duistere klanken, een mix van dark ambient, metal en noise, met zo nu en dan vrij heftige uitschieters, kleuren het stuk, beïnvloeden ons fysiek en schakelen het denken nagenoeg uit. Exact wat bij dit ritueel noodzakelijk is. Enigszins verdoofd en in de war stap ik na bijna anderhalf uur naar buiten, Vienne kan tevreden zijn.
Bekijk hier de trailer van ‘Kindertotenlieder’: