De Singel, Anterpen – 5 juni 2022
Dit programma zou oorspronkelijk een dag eerder plaatsvinden, op de verjaardag van Anthony Braxton en Hugo de Craen. Exact zes jaar scheelden ze. Een “ernstig maar ook uitbundig muzikaal verjaardagsfeestje van en voor beide heren”. Het mocht niet zo zijn. Vorig jaar op 17 juni overleed Hugo De Craen, net zeventig geworden. Hij was één van de belangrijkste voorvechters voor experimentele jazz in België en tussen 1988 en 2013 programmeur voor jazz bij De Singel. Daarom dus ‘Voor Hugo De Craen’.
De lezingen waren er, van Braxton biograaf Timo Hoyer en van componist en saxofonist James Fei. En de muziek was er, studenten van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen voerden onder leiding van Kobe van Cauwenberghe drie ‘Compositions’ voor orkest uit, Van Cauwenberghe’s Ghost Trance Septet voerde ‘Composition nr. 255’ uit en Braxton zelf bracht met mede saxofonisten Ingrid Laubrock, Chris Jonas en Fei een selectie uit het pas eind vorig jaar gereed gekomen ‘Lorraine Music’. Hij mag dan afgelopen zaterdag zevenenzeventig geworden zijn, hij is nog even fris en alert als altijd. En Hugo was erbij in de geest. Middels een mooi stuk van voormalig directeur Jerry Aerts, herinneringen ophalend aan hun samenwerking, middels de woorden vooraf van Katrijn De Wit en doordat een groot deel van de bezoekers Hugo persoonlijk kende, een band met hem had opgebouwd – iets wat bijzonder gemakkelijk was, of op andere wijze waardering had voor zijn werk.
Braxton betoont zich duidelijk enthousiast na het concert van de twintig studenten van het conservatorium. Ze speelden de composities nr. 56, 58 en 59 volgens het principe van ‘co-ordinate’, wat wil zeggen dat de stukken aan elkaar worden verbonden middels vrije improvisatie. Het zijn die momenten waarop Van Cauwenberghe in zijn rol als dirigent even een stap terugdoet. Op andere momenten geeft hij tekens, met of zonder bordjes om de complexe muziek enigszins in banen te leiden. Opvallend in deze relatief oude stukken, Braxton schreef ze half jaren ’70, is de grote diversiteit aan muzikale werelden. Braxton grasduint bij Anton Weber, maar ook bij de parademuziek van John Phillip Sousa en de free-jazz van Albert Ayler. Prachtig zijn de abrupte stijlovergangen die de studenten moeiteloos nemen. Maar wat Braxton vooral goed gedaan zal hebben, is het speelplezier. Voor hem is dat immers belangrijker dan de graad van perfectie.
Van Cauwenberghe bewees met zijn Ghost Trance Septet dat het ook allebei kan. De lange uitvoering van ‘Composition nr. 255’, ook te vinden op ‘Kobe Van Cauwenberghe’s Ghost Trance Septet Plays Anthony Braxton’ waar ik enige dagen geleden over sprak, laat wat dat betreft niets te wensen over. En ja, die is geheel anders dan op de Cd. Want dat is Braxton, het stuk biedt volop mogelijkheden tot het bewandelen van zijpaadjes en het inlassen van improvisatie. En dus krijgen we hier een vocaal stuk , een mooi subtiel trio van piano, viool en euphonium en een vrij lange passage elektronica. Natuurlijk is het hoogtepunt van de avond het optreden van het kwartet van Braxton zelf. Tenslotte is dit de man die het allemaal heeft bedacht. ‘Lorraine Music’ is zijn nieuwste compositiesysteem: “a music system that governs the ‘sonic winds’ of breath. There is a stillness in the air and the ghosts of the past commands the space. … Long forgotten experiences have returned with love and humilty”. Toepasselijk voor een concert opgedragen aan Hugo, al is dat natuurlijk toeval. Bijzonder aan ‘Lorraine Music’ is de basis die bestaat uit ambient-achtige elektronica, die “sonic winds of breath”. Verder maakt Braxton hier veelal gebruik van conventionele notatie, in combinatie met kleurcodes die de musici de mogelijkheid bieden om delen ut andere composities te spelen, of te improviseren. Het levert wederom een prachtige set op, maar dat verbaast ons inmiddels niet meer.