Paradox, Tilburg – 23 september 2022
Het Tord Gustavsen Trio heeft net een nieuw album uit bij ECM Records, ‘Opening’. En ja, wat verwacht je dan van een concert in een uitverkocht Paradox? Juist, dat ze de stukken spelen van dit nieuwe album. Maar wat doen pianist Gustavsen, bassist Steinar Raknes en drummer Jarle Vespestad? U raadt het al, van de niet geheel complete lijst stukken die Gustavsen na afloop in mijn boekje schrijft, hij kan niet zo snel de gehele set terughalen, staan er welgeteld vier op dit nieuwe album, de rest is ouder werk! Uitmaken doet het natuurlijk niets, oud of nieuw werk, het is hoe dan ook bijzonder.
Wat opvalt bij dit trio en het maakt daarbij niet zo veel uit of je nu het concert neemt of de cd, is de prachtige wijze waarop deze drie musici ieder hun eigen rol pakken. Het mag dan het Tord Gustavsen Trio heten, dat wel niet zeggen dat Raknes en Vespestad hier als de eerste de beste begeleiders het de meester naar de zin mogen maken. Verre van. Het is Vespestad die opent met een prachtige en spannende solo in ‘Findings / Visa Från Rättvik’ en ook verderop speelt hij een bijzondere rol, vaak als sfeermaker, maar ook met menige aantrekkelijke solo. En het is Raknes die regelmatig de melodie van Gustavsen overpakt en deze met zijn zangerige spel verrijkt.
En over melodie gesproken, dat is het tweede dat dit trio kenmerkt, of eigenlijk moet ik zeggen: wat Gustavsen’s compositorische vernuft kenmerkt, want hij tekent voor alle composities, soms aangevuld met werk van anderen of met Noorse volksmelodieën. Wonderlijke, enigszins weemoedige melodieën, die zich zonder enig probleem vastzetten in je hoofd, zoals ‘The Tunnel, ‘Wide Open’ en ‘Interlude’. Melodieën ook waarin subtiliteit en introspectie overheersen. ‘Ritual’, zoals gezegd één van de weinige stukken van het nieuwe album ‘Opening’, bewijst echter dat de man meer pijlen op zijn boog heeft. De elektronica, vaak zeer bescheiden op de achtergrond aanwezig, speelt hier een hoofdrol en de muziek kent duidelijke rockinvloeden. Typisch Gustavsen is dan wel weer die prachtig subtiele passage aan het einde.
‘Helensburgh Tango’ is het derde stuk van het album dat gisterenavond klonk en pas als eerste toegift. Volgens Gustavsen is het echter geen tango, dat klopt. Maar wat het deelt met de tango is het gevoel van melancholie, de ietwat duistere insteek. En dan staan er op ‘Opening’, pas het zesde album in bijna twintig jaar, nog negen stukken. Bijvoorbeeld de opener ‘The Circle’, waarin Gustavsen direct al zo’n prachtige melodie ontvouwt en we kunnen genieten van dat voortreffelijke samenspel, of het wel heel weemoedige ‘The Longing’, een perfect gekozen titel voor dit bijzonder ingetogen stuk, maar ook een prachtig voorbeeld van het samenspel tussen piano en bas.
Het mag inmiddels soms wel afgedaan worden als een cliché, maar de jazz uit Scandinavië voldoet wel degelijk vaak aan bepaalde kenmerken. Draai ‘Re-Opening’ en u weet waar ik het over heb. De invloed van folk, is daar bijvoorbeeld vaak een kenmerk van, evenals de nadruk op klank en die eerder genoemde hang naar melancholie. Muziek die door ons nuchtere Hollanders vaak afgedaan wordt als sentimenteel, maar die in handen van een vakman en dat kun je deze musicus wel noemen, prima blijkt te werken.
Bekijk hier een korte video als introductie op het nieuwe album: