Diverse locaties, Den Haag – 7 april 2023
Het is weer april en dus tijd voor wat nog altijd één van de meest verrassende festivals van Nederland genoemd kan worden: Rewire in Den Haag. Gisteren stond daarbij voor mij vooral in het teken van die musici die genoeg hebben aan geluid en her en der ritme, maar voor wie melodie niet zo nodig hoeft. Uitzonderingen waren Lucy Liyou en het nieuwe project van Ellen Arkbro en Johan Graden, waarbij ik wel wat kanttekeningen heb.
Maar het begon in de middag met Liew Niyomkarn die tien collega’s van over de gehele wereld had gevraagd om een veldopname in te sturen van rond de drie minuten. Samen met haar beluisterden we de opnames, waarna zij de door de musicus meegestuurde toelichting voorlas. Mooie voorbeelden van hoe geluid muziek wordt, klonken hier. Van stadsgeluiden uit Londen tot bosgeluiden uit Java en alles wat daar tussenin zit, waaronder opnames van musici uit andere culturen. Soms onbewerkt, soms ook voorzien van extra elektronica. Louter geluid ook in de muziek van Éliane Radigue. Lang was zij één van de weinige vrouwen in de elektronische muziek, een legendarische status bouwde ze hiermee op. Sinds inmiddels twintig jaar componeert ze echter voor akoestische instrumenten. Gisterenavond ging ‘Occam Delta XX’ in première, speciaal gecomponeerd voor Rewire. Altvioliste Julia Eckhardt en harpist Rhodri Davies verzorgden de uitvoering, gecombineerd met live filmbeelden van Aura Satz, mooi zoals ze de snaren van de harp tot abstract kunstwerk verbeeldde. Intense muziek, klanken die in lagen over elkaar heen worden gelegd en mooi om Davies zijn harp te zien bespelen met uiteindelijk twee strijkstokken.
Ellen Fullman is bekend geworden door haar ‘long strings’. Inmiddels 136 snaren van twintig meter lang worden in een ruimte, in dit geval de Nieuwe Kerk, gespannen. Het publiek zit aan weerszijden. Voor haar nieuwe project ‘The Living Earth Show’ werkt ze samen met Andrew Meyerson and Travis Andrews. Ze bespelen de snaren, maar ook een steelgitaar en een santur. Opvalllend in dit project is de ritmiek, verkregen door met een soort van stempels van keramiek op de snaren te slaan en te drukken. De muziek krijgt daardoor veel weg van folk, ook al omdat de klank associaties oproept met instrumenten als de accordeon en de mondharmonica.
De New Yorkse componist en trombonist Peter Zummo, voor deze gelegenheid samenwerkend met het uit Koshiro Hino en Yuki Nakagawa bestaand duo KAKUHAN, maakt hier eveneens overvloedig gebruik van ritmische structuren. Zijn op free-jazz geënte spel op de trombone past wonderlijk goed bij de tegen techno aanleunende klanken van met mane Hino die de elektronica bedient. Prachtig zijn echter ook de klanken van Nakagawa die zijn cello, overigens aangevuld met een flinke batterij effectpedalen meer dan bekwaam door de ritmische structuren loodst.
Ellen Arkbro associeerde ik tot gisterenavond eveneens met het type muziek die Radigue en Fullman maken: lang uitgesponnen drones, bijvoorbeeld middels improvisatie op het orgel. Arkbro heeft het roer echter volledig omgegooid in haar samenwerking met Graden en treedt nu op als zangeres met een jazzkwintet! Prima natuurlijk, met veelzijdigheid is niets mis. Het probleem is alleen dat Arkbro niet kan zingen, een groot gedeelte van de noten klinkt ronduit vals en dat de muziek werkelijk niets toevoegt aan wat er in de afgelopen eeuw in deze stijl reeds is gemaakt. Dit is hotelbar jazz, met een enkele positieve uitschieter. Lucy Liyou bewandelt, samen met Nick Zanca eveneens voor een deel gebaande paden, mierzoete pianomelodieën, bedwelmende zang, kortom regelrechte kitsch, maar combineert dat dan wel weer met verrassende veldopnames, geluidsscenes uit films en andere onverwachte zijstapjes. Ik kan niet zeggen dat het mij geheel overtuigde, verrassen deed het me wel.