De luit was in onze contreien ooit een geliefd instrument. In de late middeleeuwen en de Renaissance was hij in trek bij de troubadours, de voorgangers van de singer / songwriters. Maar al in de Barok raakte hij langzaam uit de gratie. Hoe anders is dat bij de oud of ud gegaan, dit aan de luit verwante instrument is in het Midden Oosten nog altijd zeer populair. Maar niet alleen daar, sinds enkele decennia dringt hij ook in de jazz en aanverwante stijlen steeds vaker op. Dat waren zo wat gedachten toen ik vorige week aandacht besteedde aan Gordon Grdina. Meer van dit instrument vandaag en morgen. Te beginnen met Mehmet Polat en zijn in eigen beheer uitgegeven ‘Embodied Poetry’ waarop we dit boeiende instrument beduidend vaker horen dan bij Grdina en verder aandacht voor het alom bejubelde ‘Three Seconds | Kolme Toista’ van Jussi Reijonen dat verscheen bij Challenge Records.

Polat is onze contreien op dit moment de belangrijkste vertegenwoordiger van de oud, de muziek van zijn vaderland altijd weer op boeiende wijze vermengend met de jazz. Iets dat we ook goed terugzien op de bezetting van zijn laatste album. De vaste bezetting is zijn kwartet met naast Polat zelf Mike Roelofs op piano, Daniel van Huffelen op contrabas en Martin Hafizí op drums. Maar daarnaast horen we op een drietal nummers gastmusici, waaronder Vardan Hovanissian op de duduk, een percussie instrument en Şükrü Kirtiş op de ney, een houten fluit. Polat is van Turkse afkomst en de traditie van de Osmaanse klassieke muziek klinkt in zijn werk dan ook volop door. En Polat is een ware meester op die oud, een ware virtuoos, dat constateerde ik al eerder, maar is hier bijvoorbeeld mooi te horen in de solo in ‘For Growth’ en het virtuoze spel in ‘Ladybird’ en ‘Diotima’. In ‘For Growth’ komt overigens, middels de solo van Roelofs, ook de jazz prachtig tot uiting. Bijzonder mooi gelukt in dit opzicht is ook het titelstuk. En dan is het tijd voor de gastmusici, te beginnen met trompettist Gijs Levelt in ‘Groove Stories’ en die groove horen we hier in een perfect jazznummer. Op ‘Morning Smiles’ horen we Levelt niet, had hier overigens mooi gepast, maar wel die groove, nu volledig op het conto van Polat en de ritmesectie. In het mooi ingetogen ‘Landed Together’ horen we Hovanissian op subtiele wijze het ritme versterken. Tot slot klikt Kirtiş’ ney in ‘Four Phases’.

Voor ‘Three Seconds | Kolme Toista’, het laatste is Fins, waar Reijonen vandaan komt, bracht deze gitarist en oud bespeler een nonet bij elkaar, bestaande uit musici van over de gehele wereld: trompettist Jason Palmer, trombonist Bulut Gülen, violist Layth Sidiq, cellist Naseem Alatrash, pianist Utar Artun, bassist Kyle Miles, drummer Vancil Cooper en percussionist Keita Ogawa. In het uit vijf delen bestaande stuk, een soort van suite, opgedragen aan zijn ouders, vinden we dan ook een grote diversiteit aan muzikale stijlen. Direct al in het eerste deel ‘The Veil’ horen we jazz, postrock en Arabische muziek in een volstrekt natuurlijk aandoende mix. Zeer bijzonder is het tweede deel, ‘Transient’ dat zijn titel alle eer aan doet: middels de combinatie snaren – slagwerk creëert het nonet hier een bijzonder meditatieve klankwereld. Dat terwijl het derde stuk, het vrij langzame ‘The Weaver, Every so Often Shifting the Sands Beneath Her’ weer perfect past binnen de bigband traditie, met name vanwege de bijdrages van de beide blazers, iets dat ook geldt voor het vijfde en laatste deel ‘Median’. Het vierde deel, ‘Verso’, klinkt dan weer geheel anders. Hier begint Reijonen intiem, maar al snel slaat de sfeer om naar een combinatie van jazz en rock, met een flinke scheut Mediterraans.

‘Embodied Poetry’ is te beluisteren via Bandcamp en is daar ook te koop: