Vandaag en morgen saxofonisten en hun albums. Allemaal de afgelopen maanden verschenen. Ik begin met één van de meest belangrijke uit onze contreien: tenorsaxofonist Yuri Honing. Samen met de vaste partners waar hij zijn Acoustic Quartet mee vormt: pianist Wolfert Brederode, hier ook te horen op het harmonium en de vibrafoon, bassist Gulli Gudmundsson en drummer Joost Lijbaart, bracht hij bij Challenge Records ‘Heaven on My Mind‘ uit. Willem Abelen heeft die status voorlopig nog niet, dat kan ook niet want hij is pas net afgestudeerd en het bij Zennez Records verschenenen ‘FLUX’, waarop hij te horen is met gitarist Tom Veltien, pianist Michal Niedbala, bassist Freek Mulder en drummer Yordi Petit, is zijn debuut. Tot slot een saxofonist die zijn reputatie heeft opgebouwd als uitvoerder van hedendaags gecomponeerde muziek: Ties Mellema. Samen met slagwerker Barry Jurjus vormt hij echter ook het duo PEAX. En op het in eigen beheer uitgebrachte ‘NU’ , dat staat voor ‘New Universe’, vinden we voldoende aanknopingspunten om dit album in dit verband aan bod te laten komen.
Honing bracht het eerste album met zijn Acoustic Quartet, ‘True’ uit in 2015, toen nog met Ruben Samama als bassist. In 2015 kwam het tweede album ‘Desire’ uit waarbij Gudmundsson Samama had vervangen. Sindsdien bestaat dit kwartet dus uit dezelfde samenstelling en dit ‘Heaven on My Mind’ is na ‘Goldbrun’ en ‘Bluebeard’ inmiddels de vijfde. Voor die laatste twee albums haalde Honing zijn inspiratie bij de gecomponeerde muziek, waarbij de titel van zijn vierde album natuurlijk verwijst naar de beroemde opera van Béla Bartok. Dit nieuwe album bevat echter weer materiaal van eigen hand, eind vorig jaar gecomponeerd. De natuur was daarbij een belangrijke inspiratie, maar zeker ook de romantiek als stijlperiode. We zien Honing in een ochtendjas liggen aan de binnenkant van het Cd boekje en op de achterkant staat hij in datzelfde gewaad, starend naar een woud in duisternis. Een beetje pathetisch kan geen kwaad. En de muziek? Ja, typisch Honing. Hij heeft altijd een mooi zorgvuldige en delicate toon gehad, waarmee hij uitstekend sfeer kan overdragen, bijvoorbeeld in ‘So Long Song’. En ondanks dat Honing ook zeker krachtige lijnen kan neerzetten, imponeert hij toch het meest met ingetogen spel. Iets dat natuurlijk ook helemaal past bij deze bezetting, Brederode, Lijbaart, Gudmundsson, ze zijn alle drie enorm bedreven in het creëren van sfeer, om over de wijze van samenspelen nog maar te zwijgen, die is zonder meer uniek te noemen. Beluister bijvoorbeeld in ‘Avalon Reprise’ hoe het spel van Brederode en Lijbaart elkaar versteken of naar dat van Honing met Brederode in ‘Holding You’.
Abelen en zijn kompanen gaan op ‘FLUX’ direct van start met ‘Sky High’. Een repeitief patroon van pianist Niedbala zet direct de toon en de solo op sopraansax van Abelen, iets verderop, is niet te versmaden. Ook opvallend: de stevige groove die Mulder en Petit hier neerzetten. ‘Isolation Inspiration’ is zo ongeveer het andere uiterste, een mooi verstilde klank van Niedbala; bescheiden, maar zeer effectief slagwerk van Petit en verderop al even bescheiden aanvullingen van gitarist Veltien, uitlopend in een meeslepende solo. En tot slot horen we natuurlijk Abelen, met een mooie, soulvolle solo. Prachtig ook die solo op tenorsax in ‘Improvised Installation’, waarin Abelen laat horen een eersteklas verhalenverteller te zijn. Veltien schittert weer in het bijzonder meeslepende ‘Winter Break’, een stuk dat zich beweegt op het grensgebied van jazz en rock. Zelf noemt Abelen zijn muziek “filmisch”. iets waar ik het zeker mee eens ben. En het stuk waarin dat voor mijn gevoel het beste tot uiting komt is ‘Wendeleer’. Direct in die eerste repetitieve noten zit de spanning erin. Er volgt een mooi duet van Veltien en Abelen, gevolgd door een mooi intieme solo van Mulder. En prachtig zoals de melodie verderop vorm krijgt. Tot slot klinkt ‘Journey’, met een overweldigend mooie solo op sopraansax, een mooie afsluiter van een prima debuut.
Mellema zegt over ‘NU’, het album van PEAX: “Het album staat voor de tijd waarin wij leven. Alles kan en alles mag en alle mogelijke informatie en muziek is voor iedereen in één muisklik be, ischikbaar. Toch blijven veel mensen in hun eigen subcultuur hangen. Wij willen al die verschillende stijlen bij elkaar brengen. De plaat is ook een handreiking naar de moderne mens: verslaafd aan prikkels, verslaafd aan social media en geen tijd meer om rustig een boek te lezen. De hele wereld ligt aan onze voeten en we willen steeds meer, meer, meer. De mensheid raakt overprikkeld, wij zijn overprikkeld en ook ons nieuwe album is overprikkeld”. De puriteinen onder ons kunnen dit album dus maar beter links laten liggen, Mellema en Jurjes gooien hier alle remmen los en vermengen twee klassiekers, ‘Façades’ van Philip Glass en ‘Spiegel im Spiegel’ van Arvo Pärt schaamteloos met latin, jazz, funk, techno en minimalisme. En dus klinkt de klank van een orgel in ‘/KERK’, horen we hoe Jurjes het ritme zoekt en hoe de funk uit mijn luidsprekers stroomt, de betere popmuziek. Het innemende ‘SCHIJF VAN VIJF’ bevat dan weer duidelijke latin invloeden, onder andere in het spel van Jurjes op de marimba. ‘Façades’, past hier prima en vormt als derde in de rij een mooi rustpunt. Sopraansax en vibrafoon vormen hier een prachtige combinatie. De minimal music was ook duidelijk van invloed op het meeslepende ‘SPIVA’ en het wat meer ingetogen ‘LLKKRR’, samen met die van het meer pop georiënteerde minimalisme. Speelse funk horen we in ‘GEK GENOEG’, dat tevens een prachtige solo op baritonsax van Mellema bevat. Maar het hoogtepunt is toch die ongelofelijk mooie uitvoering van ‘Spiegel im Spiegel’, niet eerder hoorde ik dit stuk op synthesizer en vibrafoon.