Buitenlandse musici weten de Nederlandse conservatoria steeds beter te vinden en blijven hier na het afronden van hun studie nog wel eens hangen. Het zal u wellicht niet verbazen dat ik daar, zo langzamerhand aardig tegen de stroom inroeiend, groot voorstander van ben. Al was het maar omdat het in dit geval de jazz zeer ten goede komt. Vandaag daarom drie recente Cd’s van musici die het bij ons blijkbaar prima naar hun zin hebben. De gitariste en vocaliste Ella Zirina bracht met haar septet ‘Intertwined’ uit en saxofonist Hristo Goleminov realiseerde met een octet ‘Ground Wire’. Beide albums verschenen bij het nieuwe label van het Bimhuis. Verder verscheen bij DOX Records eerder dit jaar ‘Unboxed’ van drummer Ilia Rayskin’s band Introspections. Leuk want Rayskin en Goleminov zijn ook te horen in elkaars band.

Maar ik begin met ‘Intertwined’ van Zirina, dames gaan voor. Wellicht dat die stelling Zirina aanspreekt, want “this album cycles through feeling misunderstood in a male-dominated jazz environment, fighting back, pedaling trough periods of hopelessness and finding respite under summer sunsets and soft breezes in my home country.” Letland voor alle duidelijkheid. We hebben dus te maken met een doorzetter en dat hoor je er hier uitstekend aan af. Want laten we maar direct duidelijk zijn: dit is een meer dan geslaagd album. Zirina is niet alleen een prima gitariste, met een opvallend klassieke toets, direct goed te horen in de opener ‘Intertwining’, maar ook nog eens een uitstekende componiste. Mooie ingetogen stukken, waarin het spel van Zirina overduidelijk centraal staat, vaak goed aangevuld door bassist David Macchione en drummer Eloi Pascual Nogue. Buiten dit septet, verder bestaand uit een strijkkwartet, horen we in een aantal stukken saxofoniste Tineke Posma als gastsoliste. Bijvoorbeeld in ‘Seymour, Filling the Void’ en op ‘Lean, Know, See’ waarin we haar horen op sopraansax. En prachtig dat poëtische gitaarspel aan het begin van in ‘Waiting for Something that Will Never Happen’, naast een meeslepende ritmiek, die gaandeweg aan spanning wint. Maar ook met de meer dynamische stukken als ‘Riff for You (David)’ weet ze prima raad. Met overigens ook een prachtige solo van Macchione. Maar het mooist zijn toch die poëtische, wat dromerige stukken, met als onmiskenbaar hoogtepunt ‘Midsummer Visions’. Een stuk dat ongetwijfeld verwijst naar die zin hierboven: “finding respite under summer sunsets and soft breezes in my home country.” Naast eigen stukken bevat dit vrij lange album nog drie covers. George Gershwin’s ‘I Love You Porgy’, Billy Strayhorn’s ‘A Flower is a Lonesome Thing’ en ‘Lilac Wine’ van James Shelton. Mooie ingetogen stukken die Zirina met veel overtuiging in een nieuw jasje steekt.

‘Ground Wire’ duurt bijna een uur, maar telt slechts vier stukken, waarbij Goleminov zich liet inspireren door de klassieke muziek uit de zeventiende en achttiende eeuw, al hoor je dat nergens expliciet in terug. Bijzonder is dat we in ‘Camp Position’ allereerst de vier blazers horen, Ketija Ringa-Karahona, Antonio Moreno Glazkov, Gil Silva en Goleminov zelf, hun klanken onderling prachtig verweven. Verder horen we hier de bevreemdende gitaarklanken van Siebren Smink en het bijzonder afwisselende slagwerk van Rayskin. En zo harmonisch als dat het aan het begin klinkt, zo dwars en ongeregeld klinkt het verdere verloop van dit boeiende stuk. En mooi zoals Goleminov verderop het evenwicht vindt tussen experiment en structuur, waarbij hij de musici veel ruimte biedt om te improviseren. Bijvoorbeeld in de persoon van trompettist Glazkov in ‘Straight Line Mission’. Een musicus die hier ook opvalt, prachtige accenten plaatsend, is vibrafonist Aleksander Sever. Een sterk stuk overigens, bijzonder ritmisch en enerverend. En heerlijk speels klinkt aanvankelijk het eerste deel van ‘Fungi’: ‘Morel’, terwijl het er in verdere verloop juist uiterst harmonieus aan toe gaat. En prachtig die fluitsolo van Ringa-Karahona. Sterk aanwezig in het weer wat meer experimentelere tweede deel, ‘Substrate’ is gitarist Smink.

Aangezien ieder nummer gebaseerd is op een persoonlijke ervaring of op een persoonlijk idee – meer uitleg verschaft hij in het boekje bij de Cd – vond Rayskin Introspections wel een goede benaming voor zijn band, waarvan dit ‘Unboxed’ het debuut is. Een album waarin Rayskin diverse muzikale werelden laat samenkomen, die van de jazz, van de Marokkaanse en Cubaanse volksmuziek, de hiphop, maar ook van de hedendaags gecomponeerde muziek. ‘Unbox Yourself’, met onder andere een mooie solo van Goleminov, is gebaseerd op wat Rayskin zijn levensfilosofie noemt: zichzelf uitdagen, buiten zijn comfortzone treden. En mooie bijdrages in dit stuk van pianist Máté Lachegyi en vibrafonist Sever, die we ook bij Goleminov horen. Eenzelfde gedachte zit ook achter ‘Breaking the Line’, met wederom mooi spel van Lachegyi en mooi ingetogen slagwerk van de bandleider. Lachegyi bepaalt met zijn synthesizer ook voor een belangrijk deel de klank van ‘Aphrodite’s Lost File’, een stuk waarin experimentele elektronica en jazz een mooie verbinding aangaan. Als drummer horen we Rayskin ook uitgebreid in het spannende ‘Patience Payoff’. Bijzonder slagwerk ook in ‘Arco-Iris’, waarin we ook duidelijk de invloed van volksmuziek terug horen. En dan is er dat heerlijk felle ‘Overheating’. Gewoon te veel informatie in je hoofd, Rayskin weet dit fenomeen perfect te vangen in een stuk dat de chaos dicht benadert. ‘Spirits’, dat veel trekken vertoont van een ballade, met wat stevigere passages, handelt over de liefde voor de natuur van de componist. Aviv Noam op altsax kwam hier nog niet aan bod, maar moet in het kader van zijn mooie en zeer overtuigende partij in ‘Red & Blue’ zeker ook nog even benoemd worden.

Alle albums zijn te beluisteren via Bandcamp en daar ook te koop: