Eind volgende week, 2 en 3 februari, vindt in het Amsterdamse Orgelpark de tweede editie plaats van het Echonance Festival. Veel van de muziek die tijdens dit festival te horen zal zijn, is te scharen onder de noemer hedendaags minimalisme, zoals bekend van labels als Wandelweiser, Another Timbre, Insub en Elsewhere. Muziek die ook op deze blog veelvuldig voorbij komt. Eén componist is van groot belang geweest voor de ontwikkeling van deze stroming en dat is Morton Feldman. Another Timbre bracht onlangs één van zijn langere stukken uit op twee CD’s, het ruim twee uur durende ‘Violin and String Quartet’, gespeeld door vijf leden van Apartment House.
Het stuk dateert uit 1985, geschreven twee jaar voor zijn dood en behoort dus tot die serie lange stukken uit een periode die vaak wordt aangeduid als de late Feldman. Waarbij ‘Violin and String Quartet’ nog één van de kortere is! Drie violen dus, altviool en cello. Een simpel gestreken patroon, als de golven in de branding, is waar we mee aanvangen. Heel langzaam verandert het patroon, zoals vaker bij dit soort muziek slechts zeer geleidelijk. Tot we ineens iets geheel anders blijken te horen, waar zat de overgang? Die is er niet, althans niet in de vorm van een stilte, of een duidelijke breuk. Het ene patroon laat Feldman naadloos overlopen in het volgende. Een overeenkomst tussen al die patronen is echter het repetitieve karakter dat deze muziek en dat van de componisten die door hem beïnvloed zijn, sterk kenmerkt en wat deze muziek dat meditatieve karakter verleent. Het gaat Feldman dan ook niet zo zeer om de details, om die losse patronen, maar veeleer om het grote geheel. Zoals het in een geweven oosters tapijt, waar Feldman zich in die late periode door liet inspireren, niet primair gaat om al die losse patronen, maar om het complexe geheel.
Luisteren naar de muziek van deze componist is dan ook altijd een bijzondere ervaring. Echt houvast biedt het niet, daarvoor is er veel te weinig variatie. Je mee laten voeren in die schijnbaar eindeloze stroom klanken – opvallend is ook dat er niet echt sprake is van een begin nog van een einde, het is net of je ergens in valt dat al lang bezig is en je voor het einde de zaal verlaat – is het enige wat hier echt werkt. Luisteren is dan ook wellicht niet helemaal het juiste woord, het is meer een kwestie van beleven, ondergaan. Een belangrijke reden overigens waarom die stukken vaak zo lang zijn, het is de manier om de luisteraar in een staat van trance te brengen.
Een deel van het stuk is te beluisteren via Bandcamp. Het album is daar ook te koop: