De Russische componist en pianist Nikolai Medtner, hij leefde van 1880 tot 1951, heeft in Nederland niet de bekendheid van zijn beroemde tijdgenoten Nikolai Rimsky-Korsakov, Sergei Rachmaninov, Sergei Prokofjev en Alexander Skriabin, maar zijn muziek is evenzeer de moeite waard. Een conclusie die we wel kunnen trekken na het beluisteren van de tot nu toe vier Cd’s met zijn liederen voor stem en piano die mezzosopraan Ekaterina Levental en pianist Frank Peters de afgelopen jaren uitbrachten bij Brilliant Classics, een vijfde moet nog volgen. Ze liggen hier al enige tijd te schreeuwen om aandacht, een belofte die ik nu dan maar eens inlos.
Zoals gezegd was Medtner zelf pianist en een lang niet onverdienstelijke, hij studeerde op zijn twaalfde reeds aan het conservatorium van Moskou, wat verklaart waarom hij relatief veel voor piano schreef en hij ook voor dit instrument koos voor de begeleiding van de liederen. Te beginnen met drie ‘Romances, opus 3’, stammend uit 1903, op de eerste Cd. Medtner studeert dan nog compositie bij de componist Sergej Tanejev en de drie liederen passen uitstekend binnen de ook in Rusland populaire romantiek, overigens net als alle liederen op deze Cd, bevattende liederen die Medtner schreef op Russische gedichten tussen 1903 en 1914 en dus nog in Tsaristisch Rusland. Prachtige liederen en uitstekend gezongen door Levental, die met veel gevoel deze hoog romantiek weet te vangen. Dat Levental, geboren in Tasjkent, nu in Oezbekistan, perfect Russisch spreekt, is daarbij mooi meegenomen. Een hoogtepunt op dit eerste album is het vrij ingetogen ‘Opus 24’, getiteld ‘Acht Gedichten’, uit 1912. Prachtig klinkt hier ook ‘Butterfly’, het tweede lied uit de ‘Zeven Gedichten, opus 28’, mooi hoe Peters die fladderende vlinder verklankt in dit net iets meer dan een minuut durende lied. Logisch is het om hierna eerst het vierde album te beluisteren, met liederen uit diezelfde periode, maar dan gebruikmakend van gedichten in het Duits. Voor het zesde opus, uit 1906 gebruikte Medtner negen gedichten van Wolfgang Goethe. En ook hier valt weer op hoe mooi Medtner de sfeer van de gedichten weet te verklanken. Het dansbare karakter van ‘Elfenliedchen’, de ingetogen gevoeligheid van ‘Liebeskind’ en de meeslepende kracht van ‘Inneres Wühlen’ vallen daarbij op. Voor ‘opus 12’, van een jaar later, gebruikte Medtner drie gedichten van Heinrich Heine. Alle drie klinken ze opvallend ingetogen. ‘Opus 15’, twaalf liederen en ‘Opus 18’, zes liederen, schreef Medtner eveneens op gedichten van Goethe.
Het tweede album bevat de opusnummers 32, 36, 37 en 45. De eerste drie cycli schreef hij nog in Rusland, opus 45 ontstond in Berlijn, waar hij in 1921 naartoe verhuisde, zich niet langer thuis voelend bij het communisme. Ook deze liederen zijn overigens weer in het Russisch. De zes liederen van ‘Opus 32’ vallen daarbij als eerste op. Opvallend contemplatieve, ingetogen stukken, wederom prachtig gezongen door Levental en fijnzinnig begeleid door Peters. Medtner had veel met de gedichten van Aleksandr Poesjkin. De zes liederen van ‘Opus 36’, gecomponeerd in 1915, zijn alle zes op teksten van deze grote Russische dichter en ook de ‘Vier Gedichten, opus 45’ bevatten twee liederen op zijn gedichten. Opvallend is de grote emotionele zeggingskracht van deze liederen, met als hoogtepunten die laatste van ‘Opus 36’: ‘Arion’, de eerste van ‘Opus 45’: ‘Elegy’ en de tweede ” The Coach of Life’. Wellicht is het daarbij geen toeval dat alle drie de liederen gedichten van Poesjkin als basis hebben. De derde Cd bevat de liederen op Engelse teksten. Liederen die eveneens tot stand kwamen in de jaren ’20. ‘Seven Songs after Pushkin, opus 52’, uit 1929 is de laatste officieel uitgebrachte cyclus. Maar eerst horen we hier nog het spannende ‘Vocalise, Opus 41, nr. 2’. Prachtig hoe hier de stem- en pianoklanken met elkaar samenvallen.
Medtner was geen vernieuwend componist, althans niet zo als Arnold Schönberg of Alban Berg, maar wel een componist die, in de traditie van de romantiek, een werkelijk fantastisch liederenoeuvre bij elkaar schreef, op al even fabuleuze wijze vertolkt door dit duo.