De saxofoon was een laatkomer in de klassieke muziek en pas de laatste decennia is het componeren voor deze instrumentenfamilie pas goed op gang gekomen. Steeds vaker rollen er dan ook Cd’s in de brievenbus waarin één of meerdere saxofoons een rol spelen. Populair daarin lijkt het Saxofoonkwartet, meestal bestaande uit de sopraan-, alt-, tenor-, en baritonsax, al komen we ook andere combinaties tegen. Vandaag komen recente albums aan bod van het in Nederland gevestigde Maat Saxophone Quartet, bij 7 Mountain Records verscheen ‘No One Is too Small’ en het Canadese Saxophilia Saxophone Quartet met het bij Redshift uitgekomen ‘Metamorphosis’. Morgen volgen albums van het TTF Saxophone Quartet en het SIGMA Project.
Het Maat Saxophone Quartet vroeg zes componisten uit Portugal, waar de vier leden vandaan komen en uit Nederland om speciaal voor het kwartet stukken te schrijven waarin gereflecteerd wordt op klimaatverandering. Catarina Gomes, de altsaxofoniste van het gezelschap, zegt over hun eigen proces: “Bij ons is een paar jaar geleden het kwartje gevallen. Zorg niet alleen voor je eigen huis en tuin, zorg ook voor je eigen planeet. Als er door dit wake up-album slechts tien mensen in actie komen die daarmee weer tien anderen inspireren, kan de sneeuwbal snel heel groot worden”. En ja, zo is de titel dus gemakkelijk te begrijpen: we kunnen allemaal iets doen. Dat de feiten ook emoties oproepen, horen we mooi terug in de opener: Camiel Jansens ‘Anger to Anguish’, met een hoofdrol voor diezelfde Gomes die we voor de verandering hier vocaal horen, het repetitieve patroon onderbrekend. Bijzonder spannend en opwindend klinkt ‘Let’s Face it’ van Ana Roque Antunes, het wordt eens tijd, lijkt ze, met name in het ingetogen middendeel te zeggen. Frieda Gustavs koos voor drie relatief korte stukken, ‘Mãe‘, ‘A língua que ele fala’ en ‘Desenhei uma almofad’ die het kwartet verspreidde over de Cd. Alle drie zijn het opvallend ingetogen composities. Tevens horen we in de twee laatste stukken Gomes weer in haar vocale rol. Volgens Peter Vigh is een deel van het probleem gelegen in het feit dat we het allemaal veel te druk hebben, waardoor de lange termijn erbij in schiet, verklankt door de onrustige, alle kanten opschietende klanken in ‘Metamorphose’. Pas verderop ontstaat er enige rust: tijd voor reflectie en dus voor een metamorfose.
Het album ‘Metamorphosis’ begint met het titelstuk, een compositie van de eveneens uit Vancouver afkomstige componist Fred Stride. Dat Stride ook actief is binnen de jazz en dan met name als bandleider, hoor je in dit bijzonder opwindende stuk goed terug. Met name in het eerste deel, ‘Side by Side’, buitelen de klanken vrolijk over elkaar heen. De delen twee en drie zijn dan weer meer ingetogen, terwijl het slot, ‘Down in the Basement’ weer opvalt door het tempo, alleen is het hier veel strakker. De in 2000 overleden Violet Archer studeerde nog bij Paul Hindemith en Bela Bartók. Op dit album horen we het prachtig ingetogen, maar ook zeer melodieuze ‘Divertimento’. Met name het middendeel, heel toepasselijk ‘Meditation’ getiteld, is bijzonder en wordt door dit kwartet ronduit prachtig gespeeld. Bij ons het meest bekend is Beatriz Ferreyra en dan met name vanwege haar elektronische composities. Met ‘Nightmare Fragments’ horen we een geheel andere kant van haar meesterschap. Haar eigen dagboek met dromen stond centraal voor de vijf delen waaruit deze boeiende compositie bestaat. Bijzonder is het repetitieve patroon in ‘I lay one million purple eggs’ en het onrustige in ‘The Tasxidermist’s Hallway’. Rodney Sharman heeft een link met Nederland, hij studeerde ooit onder andere bij Louis Andriessen. Op dit album brengt hij een ‘Hommage to Robert Schumann’. Diens ‘Auf einer Burg’ stond model voor een boeiend stuk waarin de muziek van Schumann en Sharman prachtig samenkomen. Tot slot klinkt ‘Four Stories’ van één van de leden van het kwartet: David Branter, een waardige afsluiting van een bijzonder mooi album, maar dat geldt voor beiden.
Van ‘No One Is too Small’ staat een mooie introductie op YouTube, ‘Metamorphosis’ is in zijn geheel te beluisteren via Bandcamp en daar ook te koop: