TivoliVredenburg, Utrecht – 6 september 2015 – 22:30 uur
Chaz Underriner, één van de genomineerde componisten voor de Gaudeamus Award maakt zich in het korte praatje op het podium zorgen over: Irma.wellicht de zwaarste orkaan ooit in de Caraïben, die van woensdag op donderdag zo wat Sint Maarten / Saint Martin, Saint-Barthélemy, Barbuda en Anguilla van de kaart veegde is op weg naar Florida waar Underriner op dit moment woont. De Gaudeamus Muziekweek komt voor deze componist dus niet helemaal op het goede moment. Hopelijk blijft de schade thuis beperkt en kan hij toch nog van dit festival genieten.
Aan de uitvoering van zijn speciaal voor Kluster 5 geschreven ‘Nocturne Series: 8’ kan het in ieder geval niet liggen. Die klonk als een klok, overigens net als de twee stukken van Ivan Vukosavljevic en Sky Macklay. Het Haagse Kluster 5 is dit jaar het ensemble in residence waar alle vijf de genomineerde componisten een stuk voor schreven. En dat betekent in de praktijk voor de bezetting: viool, saxofoon, gitaar, piano en percussie. In ‘Nocturne Series: 8’ vermengt Underriner, zoals in meer van zijn werk, op bijzondere wijze diverse muzikale werelden. Allereerst zijn daar de veldopnames die hij zelf maakt. In dit geval van de in 2012 droogstaande Blanco rivierbedding in Wimberley, Texas en opnames gemaakt van de snelweg terwijl hij daar zelf over heen reed. Die geluiden vermengt hij met de uitgeschreven partijen voor de diverse instrumenten. Samen verwordt het tot een indringende, ietwat surrealistische compositie, waarin de melancholie een belangrijke plaats inneemt en die de luisteraar uitnodigt zijn eigen beelden bij de muziek te creëren.
Ivan Vukosavljevic dong vorig jaar met ‘Trills, Spills & Bellyaches’ voor gitaar en elektronica nog mee naar de Tera de Mayez Oyensprijs. We merkten bij die gelegenheid op dat “Vukosavljevic met zijn repetitieve, van distorsie vergeven, muzikale lijnen de luisteraar van begin tot eind wist te boeien.” Hij won de prijs niet, niemand won hem. De jury vond de inzendingen beneden de maat. Maar nu is Vukosavljevic toch maar mooi één van de genomineerden voor de Gaudemaus Award. Naar eigen zeggen is hij in zijn werk gefascineerd door “de bijproducten van bepaalde manieren van spelen, die kleine ongewenste geluiden. Ik probeer die geluiden te vangen en daar een compositie van te maken.” Bij ‘Stone Skeleton’ stond hem daarbij tevens het beeld van een hunnebed aan: de constructie zoals wij die nu kennen, volledig ontdaan van zijn vroegere bedoeling. De “idee dat iets volledig is ontkleed van zijn doelstelling: schoonheid die niet was bedoeld, dat was een metafoor die mij vergezelde terwijl ik dit schreef, schoonheid in abstractie.” Het komt tot uiting in het geluid van Daan van Koppen’s baritonsax. De noten die hij blaast rechtstreeks in Martin van Hees’ elektrische gitaar, die dient als een klankkast en onbekommerd met het diepe geluid van de sax aan de haal gaat. Het ensemble pakt het verder op en vergroot het uit, met overweldigend effect.
Van Sky Macklay horen we het tweede stuk van dit festival: ‘Exponential’. Dat exponentiële slaat op het tempo dat Macklay gedurende het stuk steeds verder opvoert tot het op het hoogtepunt stopt. En ook in dit stuk is de structuur van groot belang. Het tempo wordt niet gewoon opgevoerd, het gebeurd als onderdeel van een ingenieuze compositie waar zeer goed over is nagedacht. Het stelde Kluster 5 naar eigen zeggen voor de nodige hoofdbrekens. Dat hier niets van te merken is tijdens de uitvoering tekent de kwaliteit van dit kwintet.
Bekiijk hier de introductiefilmpjes van Chaz Underriner en Ivan Vukosavljevic: