Theater Kikker / TivoliVredenburg, Utrecht – 6 september 2019
Op het gevaar af dat over enkele decennia blijkt dat ik er compleet naast zat, kom ik nu tot de conclusie dat deze editie van Gaudeamus Muziekweek de geschiedenis zal in gaan als één van de minst geslaagde. Tekenend is dat de stukken die echt de moeite waard waren in de afgelopen drie dagen geen van allen afkomstig waren van de genomineerde componisten. In de keuze van de jury voor juist deze vijf componisten kan ik mij dan ook niet echt vinden.
De belangrijkste reden blijkt toch te liggen in het feit dat deze vijf componisten in meer of mindere mate hun rol als componist niet serieus nemen. En op zich is dat niet het probleem, dat is immers een persoonlijke keuze, maar dat wordt het wel als het ten koste gaat van de kwaliteit van de stukken, wat hier nogal eens het geval is. Scott Rubin zegt niet zo veel te hebben met het “c-word” en ziet zichzelf meer als samenwerker en regisseur en zo kwam ‘For the performers’ ook tot stand, samen met de musici van het Catchpenny Ensemble en de danseressen Tatiana Matveeva en Yuri Shimaoka. En ja, het is sympathiek zoals hij erover vertelt, maar om dit als los zand aan elkaar hangende stuk nu een geslaagde compositie te noemen, gaat ver. Want wie leveren hier nu eigenlijk de prestaties? Dat zijn de beide danseressen en het ensemble. Waarbij de leden van het ensemble weer eens aantonen dat je als musicus al lang niet meer kunt volstaan met het goed bespelen van je instrument. Gaat Gaudeamus verder op deze weg dan lijkt het me ook beter om vanaf volgend jaar, de 75ste verjaardag vormt er een mooi moment voor, de uitvoerenden de award toe te kennen. Wel zo terecht nu de bijdrage van de componist zo klein wordt.
Een ander voorbeeld is ‘Foxconn Frequency (no. 3) – For Three Visibly Chinese Performers’ van Remy Siu, uitgevoerd door Hong Kong Exile, waarin Siu de werkomstandigheden in Chinese fabrieken, Foxconn voorop, aan de kaak stelt en dat koppelt aan het instuderen van toonladders op de piano, een wel heel vreemde keuze. Anderhalf uur duurt het stuk, terwijl de boodschap na vijf minuten reeds duidelijk is. Langdradig is zacht uitgedrukt. Of is dit Siu’s metafoor? Het werk in de fabriek is immers al even saai en zenuwslopend. Drie mensen, gezeten achter een synthesizer spelen allerlei pianomotiefjes. Dat moet goed en binnen de tijd, anders gaat er een alarmbel af en moet het opnieuw. In een deel waarin de drie gelijk moeten spelen gaat dit eindeloos door. Niet eerder zag ik zo veel mensen tijdens een concert weglopen, niet eerder was het applaus zo mat. Maar het belangrijkste, in het licht van de award: dit is geen compositie, het is een computerspel dat moet worden doorgelopen.
In dit zwakke speelveld weet Nicholas Morrish zich te onderscheiden met wederom twee vrij originele geluidsculpturen waarin, net als in ‘The Traces that Remain’ dat donderdag door Insomnio werd uitgevoerd, het aspect tijd centraal staat. Daarnaast reflecteert Morrish middels zijn muziek op zaken die van alledaags, vaak persoonlijk belang zijn. In zijn muziek speelt melancholie en dat hoort bij het begrip tijd dan ook een allesbepalende rol. Zo staat hij in ‘Angel|Animal’, dat prachtig wordt uitgevoerd door het Catchpenny Ensemble, dat dit jaar, samen met het Nadar Ensemble, ensemble in residence is, onder andere stil bij “het gevoel achtervolgd te worden door een toekomst die nog niet gearriveerd is” en ontleende hij inspiratie aan Konstantin Raudive die geloofde dat tijdens een opname ook bovennatuurlijke stemmen of geluiden worden vastgelegd, iets dat hij ‘verklankt’ door het werken met subwoofers, waarvan je het geluid niet hoort maar waarvan je wel de trillingen voelt. ‘Life of Lines II’, werkelijk fenomenaal vertolkt door het Australische Ensemble Offspring is een abstracter stuk waarin Morrish het geluid zelf als uitdrukkingsmiddel van de tijd ziet. Het leidt tot een al even overtuigend resultaat.