Theater Kikker, Utrecht – 6 september 2019
Twee ensembles vanmiddag op de Gaudeamus Muziekweek die ieder op geheel eigen wijze de grenzen van de gecomponeerde muziek opzoeken. Het Catchpenny Ensemble doet dit met het veelgelaagde multi-disciplinaire stuk ‘Light Trace’ waarin het ensemble samenwerkt met Yael Levy, Sascha Thiele, Þráinn Hjálmarsson, Bergrún Snæbjörnsdóttir en Tivon Rice. Terwijl Ensemble Modelo62 zich in de wereld van de performance begeeft, naar aanleiding van een stuk van Petra Strahovnik.
‘light Trace’ blijkt een zeer ingenieus stuk, als ik na afloop napraat met Nikos Kokolakis, componist, onder andere ook van dit ‘Light Trace’ en artistiek leider van het ensemble. Zo complex dat ik ondanks het gesprek nog steeds niet echt begrijp hoe wat we zien en horen tot stand komt. Het meest bijzondere daarbij is echter dat het stuk helemaal niet complex klinkt. Sterker nog het klinkt allemaal vrij logisch en coherent en dat terwijl het spelelement in het stuk toch vrij groot is. Weliswaar zijn er gecomponeerde fragmenten, maar die mogen door de musici wel van hun eigen kleur worden voorzien door ze uit te bouwen middels improvisatie. Die patronen klinken overigens niet in een vastgelegde volgorde, maar wordt door de componisten live in gang gezet. Het stuk kan dus de volgende keer vrij identiek klinken, op die improvisaties na dan, maar kan ook een geheel andere wending nemen als de volgorde wordt gewijzigd. Met dat ik dit schrijf, realiseer ik me overigens dat deze beschrijving vreselijk te kort doet aan het totale proces. Het zij zo, wat ik veel belangrijker vind, is wat ik uiteindelijk te horen krijg en dat is zeker zo verrassend. Een staalkaart aan muzikale stijlen passeert hier de revue, soms in een prachtige harmonie met elkaar, wegdromen gegarandeerd, maar soms ook langs elkaar schurend, tegen elkaar opboksend. Een fascinerende en zeer diverse klankwereld.
Met ‘A Fractured Mind?’, het tweede deel van ‘DisOrders’ wil Stahovnik het taboe dat er volgens haar heerst op psychische aandoeningen ter discussie stellen. Dat taboe leidt er namelijk toe dat mensen buitengesloten worden van de samenleving. Ze heeft een punt. Maar dat taboe opheffen zal niet zo maar lukken en deze voorstelling laat goed zien waarom niet. Deze musici kruipen al te goed in de huid van iemand met de nodige psychische problemen, je voelt je soms net een voyeur. Maar als je eerlijk kunt zijn, zie je ook nog iets anders. Hoe gek dat gedrag ook, bepaalde zaken herken je bij jezelf. Wellicht niet in die mate, maar toch. Het taboe op psychische aandoeningen berust mijns inziens dan ook nergens anders op dan op angst. De angst dat dit ook met mij kan gebeuren. En als ik ergens niet bij stil wil staan, dan is het daarbij. Nee, dat taboe gaat niet verdwijnen.
Intussen lijkt het op het kleine podium wel een PAAZ, zoals we het tegenwoordig diplomatiek noemen (Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis) met negen musici / acteurs die in meer of mindere mate de weg kwijt zijn. Bijzonder is daarbij nog wel dat ze erin slagen te musiceren. Muziek overigens die perfect bij de setting past en op een noise concert geenszins zou misstaan. Merzbow kan hier nog een workshop volgen. Of Strahovnik hiermee nu bijdraagt aan het doorbreken van het taboe of niet vind ik daarbij niet zo spannend, waarschijnlijk niet, daar is dit denk ik iets te hardnekkig voor, maar ze creëert in ieder geval boeiend en tot nadenken stemmend muziektheater. En dat blijft altijd nodig.
Bekijk hier de trailer van ‘Light Trace’
Light Trace Trailer from Nikos Kokolakis on Vimeo.