Zuiderpershuis, Antwerpen (OORSTOF) – 28 februari 2015.
De OORSTOF serie, waarvan ik normaal gesproken de concerten op Draai om je Oren recenseer, had afgelopen zaterdag een wat afwijkend concert. Er was veel te horen maar niet wat we gewoontegetrouw onder de term ‘Jazz’ rangschikken.
Vandaar dus deze recensie op Nieuwe Noten. Want centraal stond, in samenwerking met Radio Centraal, de elektro-akoestische componist Joris de Laet. De Laet, autodidact, is reeds vanaf de vroege jaren ’70 actief binnen deze muzikale kunstvorm en daarmee één van de pioniers in Vlaanderen. In 1973 richtte hij het SEM (Studio voor Experimentele Muziek) op waarmee hij allerlei activiteiten organiseerde om de experimentele muziek te verspreiden. In 1974 kwam hier het SEMensemble bij om de experimenten ook live uit te voeren. Waarbij gestreefd werd naar integrale gebeurtenissen waarin, naast muziek ook poëzie, theater en lichteffecten werden gebruikt.
Naar analogie van deze uitvoeringen werd eveneens de OORSTOF avond ingevuld. Het eerste deel bestond uit drie concerten van respectievelijk Timo van Luijk, Dan Decalut en Aluda Lextherni, onderbroken door het voorlezen van gedichten van de reeds overleden Antwerpse dichter Gust Gils, door Rudi Claessens. De opnames van deze concerten werden in het tweede deel van de avond door De Laet opgepakt en verwerkt in zijn eigen composities.
Helaaas was het eerste deel van de avond niet volledig geslaagd. De bijdrage van Van Luijk was sterk. Hij gebruikte een stellage bestaande uit twee metalen platen hangende aan kledingrekken. Door met pennen en rubber over de platen te trekken en dat geluid te versterken ontstonden esoterische, verstilde klankgolven. Bijzonder in zijn eenvoud en timing.
Luister hier naar de muziek van Timo van Luijk:
De tweede bijdrage, van Dan Decalut was echter minder sterk. Hij bewerkte met trommelstokken een zelf gebouwde installatie, onder andere bestaande uit een op een plank bevestigde en versterkte snaren en een cimbaal. Het geheel klonk echter weinig spannend, wat voorspelbaar en had te weinig diepgang.
Dit bezwaar gold deels ook voor het werk van Aluda Lextherni. Aluda Lextherni bestaat uit radiomakers en elektronicafreaks Daniël Renders (De Gebraden Zwaan Zingt), Luther Vanhoof (Liberty City) en Alex De Winter (Smegma). Het eerste stuk van hun bijdrage, het werken met allerhande huisraad klonk wat afgezaagd. In het tweede deel werd dit echter voor een belangrijk deel goedgemaakt. Het sinistere, duistere geluid dat toen weerklonk uit de synthesizers en gitaar klonk als kokendhete lavastromen en bracht het Zuiderpershuis op stoom.
Na de pauze was het dan de beurt aan Joris de Laet. Hij speelde drie eigen composities, waarin hij elementen van het programma voor de pauze verweefde. Zo begon de eerste compositie ‘Amour Sacré’ uit 2004 met een remix van de door Claessens voorgelezen gedichten van Gust Gils, de dichter waar De Laet in de beginjaren regelmatig mee samenwerkte. In de twee andere composities: ‘Etude Aux Inatttendus’ uit 2012 en ‘Madmatics’ uit 2002 verwerkte hij de bijdragen van Van Luijk, Decalut en Aluda Lexterni.
De Laet werkt met zijn laptop vol met klanken en creëert op die wijze de meest bizarre, duistere en bij tijd en wijlen bijna beangstigende klankstormen. Waarbij het verschil in dynamiek opvallend genoemd mag worden. Het is explosief materiaal. Dit wordt nog versterkt door het werken met quadrofonie, waardoor de dreiging echt van alle kanten komt. Maar dit alles doet hij wel op meesterlijke wijze en met veel afwisseling en contrast.
Beluister als voorbeeld ‘Masses d’algoritmes vers 12 zones chromatiques’:
Bij Metaphon verscheen vorig jaar een overzicht van het oudere werk van Joris de Laet.
De foto’s bij dit artikel zijn gemaakt door Mark Rietveld.