De Zweedse componist Rolf Martinsson, geboren in 1956, behoort tot de belangrijkste componisten in Scandinavië. Zijn lange lijst met composities, talloze uitvoeringen door werledvermaarde orkesten, maar ook zijn baan als professor compositie aan de Malmö Academy of Music getuigen daarvan. Een residentie bij het Nederlands Kamerorkest, onder leiding van artistiek leider Gordan Nikolić, leidde eerder dit jaar tot een album voor Challenge Classics, met daarop twee liederencycli , samen met de Zweedse sopraan Lisa Larsson en drie stukken voor alleen strijkorkest.
Martinsson staat als componist duidelijk in de romantische tonale traditie en betoont zich schatplichtig aan iemand als Jean Sibelius. Hij schrikt dan ook niet terug voor mooie melodieën en dramatische, soms duistere effecten. Iets dat we direct merken bij ‘Garden of Devotion, opus 97’, dat hij baseerde op gedichten van de Indiase dichter Rabindranath Tagore en dat hij schreef met Larsson, met wie hij reeds eerder had samengewerkt, in gedachten. De cyclus, uit 2013, vormde voor Martinsson tevens een hernieuwde kennismaking met Tagore, in 1988 bewerkte hij eveneens gedichten voor een vijftal liederen. In deze vijf gedichten over de liefde in al zijn facetten, zet Martinsson het strijkorkest optimaal in, met name om de wisselende stemmingen te verklanken, bijvoorbeeld in het eerste gedicht, ‘True Love’. Tevens maakt hij prachtig gebruik van de kenmerken van Larssons stem. De donkere accenten, de gave van melancholie, de rijke schakering aan klankkleuren, het past allemaal perfect. ‘In the Shadow of Reality, opus 96’ schreef Martinsson eveneens voor Larsen, maar nu in combinatie met een strijkkwartet. We vinden hier Nikolić en Bas Treub op viool, Richard Wolfe op altviool en Sietse-Jan Weijenberg op cello. Ook deze gedichten, in het Zweeds van Karin Boye, gaan over de liefde. Eén die geen happy end kent. Ook hier valt op dat Martinsson uitstekend in staat is om dramatische effecten te creëren bij het samenspel van strijkkwartet en stem.
In ‘Kalliope, opus 66’, dat in 2004 zijn première beleefde, verklankt Martinsson de negen muzen, de dochters van Zeus, die elk een tak van de kunsten en wetenschappen vertegenwoordigen. Ook hier pakt de muziek weer zeer beeldend uit en weet Martinson iedere keer de sfeer weer optimaal te treffen. Zo klinkt ‘Polyhymnia’, de muze die staat voor dans, mime en geheime gedichten, wervelend, maar wel met een duistere dramatische ondertoon. Terwijl in ‘Melpomene’, de muze die staat voor zang en tragedie, de soloviool centraal staat. Een ijle solo tegen duistere strijkers, oh zo passend bij deze muze.
‘A.S. in Memoriam, opus 50’ schreef Martinsson ter nagedachtenis aan Arnold Schönberg, en dan in het bijzonder diens ‘Verklärte Nacht’, eveneens voor strijkorkest en daterend uit 1899. Zonder in herhaling te vallen, weet Martinsson hier de sfeer van dit beroemde stuk van Schönberg te evenaren. Een spannend, dramatisch stuk. Tot slot horen we ‘Landscape’ voor solo viool, hier natuurlijk gespeeld door Nikolić, dat Martinsson op verzoek van de opdrachtgever baseerde op het schilderij ‘Strand’ van Edvard Munch. Ook hier paart Martinsson weer intimiteit aan temperament en luciditeit aan dramatiek. Nikolić is het op het lijf geschreven.
Bekijk hier een live opname van Garden of Devotion in het Concertgebouw, opgenomen op 27 november 2016: