Diverse locaties, ‘s-Hertogenbosch – 2 november 2019

Het is weer November Music, wederom tien dagen lang op allerlei verschillende locaties in ‘s-Hertogenbosch, met een keur aan concerten in een brede range aan genres. De komende dagen zal het dan ook op deze blog voornamelijk gaan over dit festival. Vanmiddag was het al raak met een tweetal concerten waarbij de samenwerking tussen November Music en het Huddersfield Contemporary Music Festival, dat over twee weken plaatsvindt, aan bod kwam. Van Claudia Molitor hoorden we ‘Decay’ en van Georg Friedrich Haas beleefde ‘Solstices’ zijn Nederlandse première.

Molitor besteedt in ‘Decay’, conform de titel, aandacht aan het proces van verval. Niet als negatief verschijnsel, maar als noodzakelijk onderdeel van de cyclus van de tijd. Zo ook kritiek leverend op de westerse wijze van denken die tijd ziet als lineair en altijd maar weer uit is op beter en meer, kortom op vooruitgang en groei. Een illusie zo stelt niet alleen Molitor. Net zoals we in de natuur seizoenen hebben, zo is dat immers ook in onze levens. Meest opvallende aan de muziek van Molitor is dat die niet te categoriseren valt, een bewuste keus. Zo is een deel gecomponeerd en bestaat een ander deel uit vrije improvisatie. Het trio dat ‘Decay’ speelt, bestaat dan ook allereerst uit twee vaste musici: Molitor zelf op piano, maar ook in de weer met een scala aan objecten en trombonist Tullis Rennie – die we onlangs nog tegenkwamen in gezelschap van Dirk Serries en Cath Roberts op de laatste editie van Summer Bummer. Daarnaast is er altijd een derde musicus, steeds iemand anders, die improviseert. Hier is dat stemkunstenares Sanne Rambags.

Muzikaal zit er al evenmin een duidelijke structuur in het stuk. Het is meer een klankspel waarin Tullis de meest wonderbaarlijke klanken uit zijn trombone weet te halen, terwijl we Molitor achter de piano horen, met vaak sobere akkoorden of in de weer et steentjes en andere voorwerpen binnenin de piano. Rambags mengt zich hier, op die voor haar zo kenmerkende wijze, soepel tussendoor. Soms fluisterend, prevelend, op andere momenten luid uithalend, klankcombinaties vormend met Tullis en Molitor. Met als hoogtepunt haar solo waarin ze ons mee de diepte in trekt. Tegen het einde van het stuk horen we eerder opgenomen muziek, elektronisch voortgebrachte noise en tot slot een gezongen stuk pure folk. Verder zijn er videobeelden die het verhaal over verval op poëtische wijze ondersteunen, met één groot nadeel. De projector maakt zo veel herrie dat menige intieme passage er danig door wordt verstoort.

‘Soltstices’ schreef Haas voor het uit tien leden bestaande Londense Riot Ensemble. Haas is de laatste jaren uitgegroeid tot één van de belangrijkste componisten van dit moment, mede vanwege zijn direct herkenbare stijl die we ook hier weer overduidelijk mee krijgen. En wordt zijn meest beroemde werk ‘In Vain’ deels in het duister uitgevoerd, tijdens ‘Solstices’ zitten we ruim een uur zonder licht, alleen in de laatste paar minuten kunnen we de musici zien. Het verhoogt de spanning die Haas in dit stuk oproept. Ook nu weer weet hij op verbazingwekkende wijze de prachtigste klankcombinaties te creëren. Microtonen spelen daarin, vanzelfsprekend voor wie de muziek van Haas kent, een bijzonder grote rol. Wolken van klank verplaatsen zich door de ruimte, wiegen de luisteraar in trance. Om hem op de meest onverwachte momenten ruw uit zijn concentratie te wekken door weer een oorverdovend crescendo. Het zijn de ideale momenten om de compositie op een hoogtepunt te laten eindigen, Haas vindt echter iedere keer weer een zijpaadje om uit de chaos te ontsnappen en een nieuwe klankwereld op te bouwen. Tot het dan na 70 minuten echt klaar is, niet met een laatste uitbarsting, maar met de ultieme verstilling.