Na het overrompelende ‘The Big Mango’ uit 2013 was het lange tijd stil rond Sam Shalabi’s orkest Land of Kush. Tot eind vorig jaar ‘Sand Enigma’ verscheen bij het onvolprezen Constellation Records en we weer kunnen genieten van Shalabi’s perfecte mix van muzikale stijlen. Zijn Egyptische wortels vormen de basis, maar ook niet meer dan dat. Verder komen ook op dit album weer werkelijk alle denkbare stijlen bij elkaar.
‘The Big Mango’ koester ik al jaren. Dit is geen klassiek, geen Arabische muziek, geen jazz, geen pop. Dit is de niet minder dan de perfecte synthese, bereikt middels 17 instrumentalisten en vier vocalisten. Hoogtepunten genoeg. Het bijna symfonische begin van Second Skin, de daaropvolgende spanning – bereikt middels elektronica – gevolgd door die ronduit schrijnende solo op baritonsax van Jason Sharp, met op de achtergrond die angstwekkende drone; het uit twee delen bestaande ‘The Pit’ met die prachtige combi van Arabisch, post-rock, funk en een vleugje jazz; de intense zang van Katie Moore in ‘Mobil Nil’ en tot slot het meest Arabische ‘Drift Beguine’.
De pauze van zes jaar vindt ongetwijfeld zijn oorsprong in de achtergrond van het uit 2013 stammende ‘The Big Mambo’ dat Shalabi schreef tijdens de achtergrond van de Arabische lente die ook in Egypte een andere realiteit leek te voorspellen. We weten intussen dat er voor echte verandering daar helaas mee nodig is. Gelukkig heeft Shalabi zich herpakt en ‘Sand Enigma’ is in veel opzichten zeker te zien als een stap verder. We vangen getormenteerd aan in ‘Aha’. Arabische klanken vormen de basis, disruptieve avant-garde de uitwerking. In ‘Domyat 1331’ neemt de chaos nog veel verder toe. Verwerkt Shalabi hier de teleurstellende ervaringen van de afgelopen jaren? Feit is dat het atonale aspect op dit album sterker naar voren komt dan op ‘The Big Mambo’. In ‘Safe Space herstelt het orkest de orde, een aangenaam ritmische orde.
Maar niet voor lang. Op ‘Broken Maqams’ overheerst de noise, de gebroken ritmes kruidend. Of er een elektrische storm overtrekt. Bijzonder in dit nummer is ook de combinatie met het Noord Afrikaanse slagwerk. In het titelstuk belanden we ineens in de jaren ’20 van de vorige eeuw! Met een ragtime pianopartij en homogeen opererende blazers, maar onderhuids voel je dat dit zo maar ineens gruwelijk zou kunnen ontsporen. Iets dat overigens ook gebeurt, maar niet direct. Eerst ontwikkelt het stuk zich tot een ballade om pas daarna, in ‘SSSSSS’ te ontsporen. Het lijkt nog het meest op een avant-gardistisch variéténummer.
Met ‘Recuerdo’ krijgen we een volgende rigoureuze stijlbreuk: Spaans aandoende akoestische gitaarmuziek, gevolgd door het eerste van uit delen bestaande ‘Bone Mass’. Een elektronische drone, gelijkend op dat van een orgel en spirituele zang van Elizabeth Anka Vajagic kenmerken het eerste deel; een intieme piano partij het tweede; terwijl we in het derde weer ‘het orgel’ horen, naast ook hier indrukwekkende vocale bijdrages. En dan is ook daar weer het Arabische slagwerk. Een sfeer die we ook terugvinden in het klassiek aandoende ‘Trema’, gevolgd door twee slotstukken waarin harmonie en disruptie hand in hand gaan. In ‘Dol’ horen we Mark Molnar op cello en in ‘Tensor’ Adam Kinner op tenorsax. Prachtige stukken die zorgen voor een passend einde van een zeer gevarieerd album.
‘Sand Enigma’ is te beluisteren en te koop via Bandcamp: