Wellicht het belangrijkste kenmerk van muziek als kunstvorm is dat het pas bestaat als het klinkt. Een beeldend kunstenaar kan zijn werkstuk na gedane arbeid tonen, bij een componist ligt dat net even iets anders, hoe mooi een partituur er ook uit kan zien. Daarom is een een levendige uitvoeringspraktijk, waarbij er ruimschoots aandacht is voor hedendaagse componisten ook zo belangrijk. Des te schrijnender dat het voor ensembles en orkesten overal steeds lastiger wordt om het hoofd boven water te houden. Nog mooier is het als er van die uitvoeringen ook opnames worden gemaakt. De al jaren lopende Cd serie Podium Gegenwart van de Deutscher Musikrat en uitgeverij Schott Music’s platenlabel Wergo vormt een prachtig voorbeeld van hoe dat eruit kan zien, iets wat we in Nederland en België node missen. Vandaag ruimte voor drie recente uitgaves, met muziek van Farzia Fallah, Vladimir Guicheff Bogacz en Jonah Haven.

Fallah komt uit Iran, studeerde daar voor ingenieur om aansluitend over te stappen op muziek. In Duitsland studeerde ze in Bremen, Keulen en Freiburg. Het album, dat geen titel mee kreeg, bevat vijf stukken, gecomponeerd tussen 2009 en 2023 en biedt dus een aardige dwarsdoorsnede van deze in 1980 geboren componiste. Het eerste stuk op het album, maar ook chronologisch, is voor solo viool en is getiteld ‘…und dann befreit…?’, wat niet anders opgevat kan worden als een reflectie op de overgang van Iran naar Duitsland, al vind ik daar in het tekstboekje niets over terug. Een stuk waarmee zie direct al haar visitekaartje afgeeft. Opvallend weinig noten gebruikt Fallah hier, noten die ze door de violist echter eindeloos laat uitrekken en bewerken tot een boeiend klanklandschap, prachtig uitgevoerd door Benedikt Binderwald. Houden we de chronologie aan dan volgen hierna ‘Im selben Augenblick’, voor de bijzondere bezetting van sopraansax, basklarinet, trombone, harp, slagwerk en contrabas, uitgevoerd door Ensemble DEHIO en ‘Unter Bewunderung der Farben’ voor ensemble, in dit geval Ensemle Aventure. Beiden stammen uit 2018. De minimalistische aanpak van Fallah, gecombineerd met de meer dan gemiddelde aandacht voor klank, vinden we hier onmiskenbaar terug. En ook hier horen we een ander belangrijk kenmerk van Fallah’s muziek terug: het werken met microtonaliteit. Met name in dit laatste stuk leidt dit tot opvallend spannende momenten. Tot slot laten twee andere stukken voor kleine bezetting, het uit 2020 stammende ’täglicher Blick auf den Alborz’, voor twee gitaren en het uit 2021 stammende strijkkwartet ‘Holz-Haar-Atem-Licht’ mooi zien hoe weinig deze componiste nodig heeft om ons mee te krijgen in haar muzikale verhaal.

Guicheff Bogacz komt oorspronkelijk uit Uruguay en trok in 2013 naar Keulen om daar te studeren. Inmiddels is hij weer terug in zijn geboorteland, mede als professor compositie en instrumentatie aan het conservatorium van Montevideo. ‘Vos, seguime’, voor twee trio’s uit 2018 laat een componist horen met een opvallend speels dynamische aanpak. In dit stuk combineert hij het klassieke pianotrio met een trio bestaand uit hobo, tuba en slagwerk, uitgevoerd door Ensemble Musikfabrik. Die dynamiek verwordt verderop tot een wat vreemde ritmiek, als een soort langzaam optrekkende fanfare. In het uit hetzelfde jaar stammende ‘Igualito, igualito, igualito’ voor klarinet, cello en piano, uitgevoerd door Trio Catch, horen we eenzelfde opwindende, maar ook enigszins weerbarstige klankwereld. In ‘encuentros casuales’ voor ensemble uit 2020, uitgevoerd door Ensemble Aventure, staat de slagweker centraal, hij is niet alleen degene die dirigeert maar ook degene die als het ware het geheel bij elkaar houdt. En ook hier valt die verrassende klankwereld op, duidelijk een handelsmerk van deze componist. ‘Heimlich’ uit hetzelfde jaar en uitgevoerd door Kollektiv3:6Koeln, is wellicht wel het meest bijzondere stuk op dit album. In de zin dat nergens Guicheff Bogacz’s geluidswereld zo weerbarstig en vervreemdend aandoet als juist in deze compositie. Bijzonder daarbij is hoe deze componist de menselijke stem inzet, volledig rechtdoend aan de titel van dit stuk.

De Amerikaanse componist Jonah Nuoja Luo Haven, geboren in 1995 in Ohio, Verenigde Staten, is de jongste van dit trio. Hij studeerde in Keulen bij Brigitta Muntendorf en won in 2018 de Bernd-Alois-Zimmerman compositieprijs van de stad Keulen. Op dit moment doet hij een Ph.D in het momenteel zwaar onder vuur liggende Harvard bij Chaya Czernowin. De zes stukken op zijn album stammen allen uit de jaren 2018 tot 2020. We beginnen het album met ‘Aren’t Wet’ voor een geprepareerde fagot en een viool met een geprepareerde strijkstok. We horen zodoende het duo Wolftone in een ietwat bevreemdende, maar spannende drone. En gaandeweg dit stuk van bijna tien minuten krijgt de muziek steeds meer kleur. ‘Gasser’ is voor acht musici, het wordt uitgevoerd door Ensemble Proton Bern, en ook hier valt op hoe kunstig Haven de klanken in elkaar verweeft tot een drone-achtig geheel, met soms een verontrustend resultaat, om op andere momenten te verrassen met onverwachte klankuitbarstingen. Het door Ensemble Recherche gespeelde ‘Another Ditch’ is eveneens een zeer opwindend en ook wat tegendraads stuk. Met name de altfluit en de altviool zorgen hier voor bijzondere klanken. Wat het meest opvalt aan ‘Strange Nest’ is die langzame ritmiek, met name op het conto van de piano. Aangevuld met de basklarinet en de cello horen we andermaal Trio Catch in dit spannende stuk. De violist en cellist uit Ensemble Recherche die ‘Slip Letting by Hand’ spelen, ze zijn ook vocaal te horen, creëren al even wonderlijke klanken, met dank aan de preparaties van de viool. Tot slot klinkt ‘I Burn a Million Years’ voor de twee accordeonisten van Duo XAMP. Een microtonale klankwolk, iets wat prima gaat met twee accordeons.

De albums zijn te beluisteren via Spotify: