De muziek van de in 1990 veel te jong overleden Amerikaanse componist Julius Eastman wordt gelukkig steeds vaker gespeeld. Zo verzorgde het Doelen Ensemble tijdens het laatste Gaudeamus Festival nog een gedenkwaardige uitvoering van ‘Femenine’. Een stuk dat begin vorig jaar ook op Cd uitkwam bij Sub Rosa, nu gespeeld door het Franse Ensemble 0. En eind vorig jaar verzorgde het label, onder de titel ‘Three Extended Pieces For Four Pianos’ een editie met drie belangrijke pianowerken van Eastman, ‘Evil Nigger’, ‘Crazy Nigger’ en ‘Gay Guerilla’. We horen Nicolas Horvath, Melaine Dalibert, Stephane Ginsburgh en Wilhem Latchoumia.

Voor wie de muziek van Eastman niet kent, zijn muziek heeft met minimal music het repetitieve karakter gemeen, maar vertoont verder weinig overeenkomsten met die van Philip Glass, Steve Reich en anderen. Dat had zeker te maken met de andere culturele achtergrond van Eastman, hij was zwart, homoseksueel en met zijn (muzikale) ideeën zijn tijd ver vooruit. Dat hij tijdens zijn leven niet de erkenning kreeg die hij verdiende, verbaast dan ook niets. ‘Femenine’ kwam hier twee keer eerder langs, middels een Cd van Apartment House en dat optreden van het Doelen Ensemble en veel van wat verteld moet worden is daar reeds gedaan. Blijft staan dat dit razend knappe stuk, waarvan iedere uitvoering weer anders is, daar Eastman de instrumentatie bijvoorbeeld vrijlaat, nooit verveelt en bij iedere luisterbeurt weer verwondering afdwingt. Zo valt in deze uitvoering het grote aantal blazers op, dat weer een geheel eigen draai aan het stuk geeft. Ik noemde het eerder een stromende rivier en dat doe ik nu maar weer.

‘Evil Nigger’ en ‘Gay Guerilla’ besprak ik eveneens eerder, aan de hand van een bij Intakt Records verschenen uitvoering door het Kukuruz Quartet. Daar stond ik ook reeds stil bij de controverse die de door Eastman gebruikte titels ‘Evil Nigger’ en ‘Crazy Nigger’ nog wel eens oproepen, als zou hij zijn eigen nest bevuilen. Hijzelf zag het anders: de aanval is de beste verdediging. En ook deze drie stukken kenmerken zich weer door de overdonderende kracht van de muziek, ook hier weer dat gevoel dat je meegesleept wordt in een maalstroom aan klanken. Allereerst in ‘Evil Nigger’, met die in elkaar grijpende clusters van noten, vormgegeven door vier pianisten. In ‘Gay Guerilla’ ligt het tempo lager, maar ook hier valt het stuwende karakter van de muziek op. En bijzonder blijft de wijze waarop hij de vier piano’s met elkaar integreert. En dan is er het bijna een uur durende ‘Crazy Nigger’, dat wederom opvalt door die sterk verdichte patronen die als golven over ons heen komen.