De Zweedse pianiste Lisa Ullén beweegt zich even gemakkelijk binnen het veld van de experimentele muziek als in de wereld van hedendaags gecomponeerd. In de eerste categorie horen ‘Bi, In yo & Iwato’, een album dat Ullén maakte samen met Erik Blennow Calälv, Finn Loxbo en Ryan Packard en dat afgelopen maand verscheen bij Insub en ‘Ephemeralds’ van Kommun, dat deze maand uitkomt bij Fönstret. In beide werelden past het eveneens voor deze maand bij Geiger Grammofon geplande ‘Break a Leg’ van het ensemble GAHLMM, dat naast een aantal improvisaties composities bevat van Tony Blomdahl en Mirjam Tally.
Maar het loopt ook qua stijl door elkaar. De muziek die basklarinettist Blennow Calälv, gitarist Loxbo, percussionist Packard en pianiste Ullén maken op ‘Bi In yo & Iwato’ past helemaal in wat we gewend zijn van Insub en staat dus volledig in de traditie van de Europese improvisatie, die altijd al veel kenmerken gemeen heeft gehad met hedendaags gecomponeerde muziek. Wat daarbij hoort is de nadruk op klank. Basklarinet, gitaar, percussie en elektronica, dat laatste voor rekening van Packard, creëren subtiele klanklandschappen, waar Ullén op doeltreffende wijze haar noten in plant. Het meest eenduidig in ‘In yo’, terwijl in ‘Iwato’ de afwisseling groter is.
Kommun kent nagenoeg dezelfde bezetting als ‘Bi In yo & Iwato’. Het verschil zit bij de bas. In plaats van een basklarinet in handen van Blennow Calälv horen we hier Vilhelm Bromander op contrabas. En het boeiende is dat deze lange compositie ‘Ephemeralds’ ook muzikaal op het vorige album voortborduurt. Al valt hier de rol van Packard meer op, het donkere slagwerk levert mooie markeerpunten, terwijl Ullén juist regelmatig onder de klep van haar piano verkeert. Maar verder treffen we hier eveneens die nadruk op klank, de grote mate van subtiliteit, het abstracte, onbestemde karakter en dat totaal ontbreken van melodie en ritmiek.
De naam GAHLMM klinkt bijzonder, maar het gaat hier gewoon heel prozaïsch om de namen van de musici: violist George Kentros, fluitiste Anna Svensdotter, percussionist Henrik Olsson, pianiste Lisa Ullén, celliste My Hellgren en Mattias Petersson die de elektronica bedient. Het album begint met Blomdahl’s ‘Measurings’. Regelrechte noise en dus niet iets wat je direct verwacht bij een hedendaagse compositie, maar wel geheel passend bij de doelstellingen van dit dwarse ensemble. Overigens gaat het er in het derde deel van dit stuk al een stuk rustiger aan toe, hoewel die sterke ritmiek ons hier toch weer op het verkeerde been zet. Wat volgt is ‘Friktion’, een boeiende improvisatie waarin we Ullén met Olsson horen. En zoals dat vaker gaat met dit soort experimentele muziek zit ik me ook nu regelmatig af te vragen waar al die geluiden vandaan komen. Tally’s compositie ‘Luminescnet Seas’ wordt gespeeld door Hellgren en Svensdotter. Een stuk dat vooral opvalt door de spannende wijze waarop de componiste glissandi inzet. Bijzonder is ook het zeer ritmische duet van Kentros en Petersson waarin de twee de muziek van Maurice Ravel op de schop gooien, ‘unRaveled’ noemen we dat proces. Tot slot horen we het gehele ensemble in het ongewoon eclectische titelstuk ‘Break a Leg’. Een wonderlijke afsluiting van een wonderlijk album.
De drie albums zijn te beluisteren via Bandcamp en daar ook te koop: