Muziekgebouw aan ’t IJ – Amsterdam (Holland Festival) – 20 juni 2023
Eén van de concerten die het meeste indruk op mij maakte tijdens de laatste editie van het Rewire Festival was dat van Pow Wow zanger Joe Rainey. Zo vaak hoor je immers geen muziek van de inheemse bevolking van wat Amerika is gaan heten. Gelukkig is dit geen uitzondering want afgelopen dinsdag klonk als onderdeel van het Holland Festival de muziek van Raven Chacon, een Navajo. Bijzonder is ook dat hij vorig jaar als eerste inheemse componist de Pulitzer Price for Music won met ‘Voiceless Mass’. Dat stuk klonk niet, maar wel een aantal andere boeiende composities.
Chacon zelf was er eveneens en trad, staand achter de elektronica, ook zelf op tijdens een boeiende improvisatie, waar het eigenlijke concert mee begon. Voorafgaand daaraan hoorden we ‘Report’ buiten op het terras. Een stuk voor geweren en pistolen waarin de harde, ritmisch geconstrueerde geluiden een even grote rol spelen als de stiltes. Maar ook een stuk waarmee Chacon commentaar levert op het geweld dat in de afgelopen eeuwen tegen de inheemse bevolking is gebruikt. Muzikaal veel interessanter is het ‘Whistle Quartet’. Chacon laat hier horen dat je vrijwel niets, in dit geval vier hondenfluitjes, nodig hebt om een substantieel werk te creëren. In golven komen de vrij hoge tonen tot ons, een meditatief klankmoment.
Je kunt niet zeggen dat Chacon inheemse volksmuziek componeert, daarvoor is het te experimenteel en te zeer beïnvloed door hedendaagse gecomponeerde muziek en vrije improvisatie. Tegelijkertijd is zijn klankwereld wel diepgaand gevormd door de muziek die hij van huis uit mee kreeg. Gelukkig wel, want dat maakt zijn werk nu net zo interessant. We horen het terug in de ritmiek in die improvisatie, maar ook bijvoorbeeld in een stuk als ‘For Ange Loft‘, de percussioniste waar Chacon veel mee samenwerkt. Het ritmische spel, hier overigens ook op twee bijzonder simpele trommeltjes, in combinatie met duidelijk inheemse zang, klinkt bijzonder meeslepend. In een stuk als ‘For Laura Ortman‘, violiste, horen we het ook terug, maar daar overheerst toch het experimentele. Overigens op bijzondere wijze, want ik zag nooit eerder iemand een viool bespelen met een tak vol bladeren. In combinatie met de stevige versterking doet dit stuk ons op het puntje van onze stoel belanden.
En het is niet alleen op die momenten dat we bemerken dat het componeren en maken van muziek voor Chacon zeker geen vrijblijvende actie is. Het ligt zelden dicht aan de oppervlakte, maar in de kern hoor ik toch een zekere onrust, iets van felheid en opstand. Of ligt het aan mij en projecteer ik dit op zijn muziek? Ik sluit het zeker niet uit.