Eén van de meest spraakmakende pianisten binnen de jazz van dit moment is de Noor Espen Berg. In augustus vorig jaar besprak ik hier zijn soloalbum ‘The Trondheim Concert’, inmiddels opgevolgd door ‘The Nidaros Concert en ‘The Hamar Concert’, alle drie verschenen bij NXN. Die laatste nam Berg op in het Hamar Kulturhus en staat hier vandaag centraal, naast twee Cd’s die verschenen bij Odin. Met een sextet bestaande uit trompettist Hayden Powell, violiste Harpreet Bansal, altvioliste Ellie Mäkelä, cellist Joakim Munkner en drummer Per Oddvar Johansen maakte hij ‘Water Fabric’ en als onderdeel van A Tonic for the Troops, een kwartet dat verder bestaat uit tenorsaxofonist Magnus Bakken, bassiste Ellen Brekken en drummer Magnus Sefaniassen Eide, horen we hem op ‘Realm of Opportunities’.

Ook dit keer kiest Berg in zijn solo concert voor totale improvisatie. Zelf zegt hij daarover dat beginnen het moeilijkste is, de rest volgt dan min of meer vanzelf. In ‘The Hamar Concerto’, bestaande uit ‘Part 1a’, 1b en dan 2 tot en met 8, vangt hij opvallend rustig aan, alsof hij de klank aan het verkennen is. Geleidelijk verdicht het notenbeeld zich, begint zijn muziek te stromen. In het b gedeelte trekt Berg de lijn door, waarbij met name het broeierig ritmische spel in het lage register opvalt, tot Berg zo ongeveer op de helft overstapt op de lyriek. In het tweede deel vinden we weer die stomende, meeslepende ritmiek, zo kenmerkend voor het spel van Berg. Bijzonder is ook hoe Berg in het derde deel een meesterlijk evenwicht weet te bereiken tussen puntige ritmiek en overtuigende lyriek. Lyriek ook in het vijfde, zevende en achtste deel, maar dan in een veel lager en bedachtzamer tempo, mooi en meeslepend. Daartussen vinden we deel zes, een prachtige ritmische blues van bijna tien minuten, zonder meer het hoogtepunt van dit concert. Dat juist na dit stuk applaus volgt, is dan ook geenszins toeval.

‘Water Fabric’ ontstond naar aanleiding van een opdracht in 2020 van Jazzfest Trondheim, Maljazz Stavanger en het Oslo Jazzfestival. Opvallend is natuurlijk de bezetting van piano, trompet, drums en een strijktrio, waarbij we zeker dat laatste eerder associëren met hedendaags gecomponeerde muziek dan met jazz. Dat blijkt ook uit de muziek, die zit ergens tussen jazz, folk en hedendaags gecomponeerd in. Zo horen we in de opener ‘Sun Glacier’ Berg met een opvallend strakke ritmiek, terwijl de strijkers een klassiek aandoende melodie spelen. Maar we herkennen ook die zo kenmerkende ritmiek van Berg, bijvoorbeeld in ‘Circumzenithal’, dat ook sterk opvalt door de bijdrage van Powell en de solo van Johansen. Diezelfde meeslepende ritmiek vinden we in ‘1914’, waarbij in we eerst Berg horen, nagenoeg solo, tot verderop het strijktrio de sfeer meer naar gecomponeerd laat overhellen. De strijkers spelen ook een grote rol in ‘Hydrophobic’, een stuk dat qua sfeer weer meer richting de folk beweegt. Bijzonder meeslepend, klinken ook ‘Acres of Dew’ en ‘Duelling Rivers’. Het eerste stuk valt vooral op door de bijdrage van Powell, het tweede door de grote dynamische kracht. Tot slot klinkt het vrij ingetogen ‘Triple Point Suite’ met vooral mooie bijdrages van Powell en Berg.

A Tonic for the Troops bracht in 2021 reeds eerder een album uit, ‘Ambush’, dat hier niet aan bod kwam, twee jaar later kwam dit ‘Realm of Opportunities’ uit, dat direct heerlijk up tempo aanvangt met het titelstuk. Bakken neemt de leiding met een kraakheldere melodie, terwijl Brekken, Eide en Berg een strak ritme neerleggen, blijf hier maar eens bij stilzitten. Verderop volgt nog een flitsende solo van Berg, overigens in een geheel andere stijl dan op de twee andere albums. ‘Song for the Resilient’, met mooi repetitief pianospel en een bijzondere bijdrage van Brekken, is bijzonder vanwege de boodschap. Het stuk is opgedragen aan de vrouwen in Irak en Afghanistan. Brekken: “The situation for our sisters in these two countries is terrible and utterly unbearable. Their denial of basic human rights makes me incredibly sad and angry. However, we also see their incredible strength and endurance, and I am certain that a new dawn will come for them.” Dit stuk vormt in ieder geval een mooi hart onder de riem. Achter ‘Jon’ zit eveneens een verhaal, de titel verwijst naar wijlen Jon Christensen, één van de belangrijkste drummers uit de geschiedenis van de jazz. en prachtig die solo’s van Bakken, louter ondersteund door subtiel spel van Eide en van Brekken. Na al die dynamiek voelt de rust van ‘Actic Waltz’, waarin vooral Bakken en Berg excelleren, bepaald weldadig aan. Daarna zijn we klaar voor het laatste, bijzonder dynamische stuk: ‘A Cup of Ambition’. Nog één keer gaat dit geweldige kwartet heerlijk los.

‘Water Fabric’ en ‘Realm of Opportunities’ zijn te beluisteren via Bandcamp en daar ook te koop: