De Amerikaanse saxofoniste Zoh Amba schoot wat mij betreft afgelopen woensdagavond, tijdens haar concert in het Amsterdamse Bimhuis, vol in de roos. Eenmaal thuis ontdekte ik dat er nog wat van haar hier rondslingerde. Het in Brooklyn, New York gevestigde 577 Records bracht de afgelopen jaren opnames uit van twee concerten. Het eerste dateert van 14 april 2021, we horen Amba met drummer Francisco Mela, de tweede is van ruim een jaar later, 20 mei 2022 om precies te zijn. Hier horen we Amba met bassist William Parker en wederom Mela. De concerten werden beide in twee delen uitgebracht, onder de titel ‘Causa y Efecto, volume 1 en 2‘ en ‘O Life, O Light, volume 1 en 2‘.
Het eerste deel van ‘Causa y Efecto, dat reeds uitkwam in september 2022, vangt aan met ‘Maria’, een stuk dat Mela opdroeg aan zijn moeder. Er klinkt met de hand bespeelde percussie en zang van Mela, duidelijk beïnvloed door de muzikale cultuur van Cuba, waar Mela’s wortels liggen. Dan klinkt Amba op fluit met een ontwapenende melodie. Een bijzonder stuk, waarin we een geheel andere Amba horen dan verderop. Het tekent de veelzijdigheid van deze muzikante dat ze zich duidelijk in meerdere muzikale werelden thuis voelt. De Amba van ‘Dos Vidas’ is de Amba die ik het Bimhuis leerde kennen, met heftige bewegingen, diep gravend in de ziel, terwijl Mela met verdicht spel de gaten dicht. Ingetogen en meeslepend klinkt het aanvankelijk in ‘ZOME’, prachtig hoe Amba hier het schrille hoog opzoekt. Verderop neemt de hectiek weer toe, culminerend in een prachtige solo van Mela. In ‘Serenata’ wederom, anders dan de titel wellicht suggereert, alles verzengend spel van Amba, in heftig slagwerk ingebed. En juist dit stuk laat goed horen hoe goed Amba haar instrument beheerst, wonderlijke klanken worden ons deel, mooi vermengd met Mela’s zang. In die eerste set is er nog één stuk te gaan, het opvallend ritmische ‘Desafios’.
Het tweede deel van dit concert verscheen pas in februari van dit jaar op Cd en opent met het titelstuk ‘Causa y efecto’. Het lijkt sterk het verlengstuk van ‘Desafios’, met diezelfde repetitieve, heftige akkoorden van Amba, afgewisseld met heftige uitbarstingen van Mela, alleen gaat er hier nog een tandje bij. Met ‘Mundos Diverso’, waarin we Amba weer op fluit horen, naast Mela’s boeiende vocalen, keren we weer terug naar de Cubaanse invloeden en dus ook naar de Afrikaanse. Een bijzonder en meeslepend stuk. In ‘Experiencas’ belanden we aansluitend spontaan in een marsritme, een aantrekkelijke bedding voor Amba’s melodieuze patronen. Dat duurt tot ongeveer halverwege dit stuk, dan ontspoort het totaal in uiterst creatieve chaos. Dit zijn met recht ‘experiencas’! ‘MEZO’ is in positieve zin meer van hetzelfde, wat een energie hebben deze musici, het gaat maar door! Een ander element waardoor dit stuk opvalt, is de vrij lange solo van Mela. ‘El Cisne Blanco’, waar dit album mee besluit, is een prachtige traditioneel lied uit Cuba. Mela ligt veel gevoel in zijn zang, Amba in haar saxspel. Een bijzondere afsluiting van een uniek concert.
Zoals gezegd horen we in ‘O Life, O Light’ ditzelfde duo, maar nu aangevuld met Parker op contrabas, Amba houdt duidelijk van kleine bezettingen. Amba begint, uiterst ingetogen met ‘Mother’s Hymm’, waarna al snel Parker, met strijkstok en Mela zich erbij voegen. Een meeslepend stuk ontvouwt zich, met een regelmatig ijselijk hoge toon van Amba. En vraag Parker en je weet één ding heel zeker: het ritme gaat een meer dan grote rol spelen. Ook nu weer, met name in dat prachtige duet tussen Parker en Mela halverwege dit stuk. De melodie in het titelstuk ‘O Life, O Light’ laat eveneens niets te wensen over, maar nog mooier is hoe Amba het iets verderop volledig laat ontsporen. Met ‘Mountains in the Predawn Light’ belanden we in rustiger vaarwater, we horen wat belletjes van Mela en Amba met een gevoelige melodie op fluit.
Zomer vorig jaar kwam het album uit met de tweede set, verdeeld in twee lange stukken. ‘Dance of Bliss’ valt op vanwege die overweldigende ritmiek en het schier oneindige uithoudingsvermogen van Amba, die de ene riedel op de andere laat volgen. Bijzonder is verder dat we Parker regelmatig ook op fluit horen, een wonderlijke combinatie met Amba’s tenorsax vormend. Het tweede stuk ‘Three Flowers’ heeft een geheel ander karakter. Hier horen we Amba heel melodieus op fluit en Parker overwegend met de strijkstok, qua sfeer had het stuk niet misstaan op ‘Causa y Efecto’. Halverwege zit, middels een introspectieve solo van Mela een overgang, waarin Amba overstapt op tenorsax. Nog steeds ingetogen, maar nu abstracter. Dat het verderop dan ook weer ontspoort, mag niet verbazen.
Alle vier de albums zijn (deels) te beluisteren via Bandcamp en daar ook te koop: