De Verkadefabriek, ‘s-Hertogenbosch (November Music) – 9 november 2014
November Music sloot afgelopen zondag af met maar liefst twee slotconcerten! De eerste werd verzorgd door het Amsterdam Sinfonietta. Het Amsterdam Sinfonietta is reeds 25 jaar lang het enige professionele strijkorkest op wereldniveau in Nederland. Tweeëntwintig strijkers onder leiding van violiste en artistiek leider Candida Thompson. En dat is een belangrijk onderscheid met andere gezelschappen van die omvang. Zonder dirigent spelen, vraagt veel van de solisten en maakt een goede samenwerking natuurlijk onontbeerlijk. Het gezelschap telt elf violen, vijf altviolen, drie cello’s en drie contrabassen.
Tijdens dit concert speelde zij allereerst een nieuwe compositie van niemand minder dan Sofia Goebaidoelina. En heel bijzonder: in aanwezigheid van de componiste, die dit jaar 83 jaar wordt. De compositie is getiteld: ‘Why?’ Goebaidoelina zei hier onlangs in een interview zelf over: “Waarom wordt er een vliegtuig neergehaald in Oekraïne waarbij er zoveel mensen omkomen? Waarom komt er maar geen einde aan de oorlog tussen Israël en Palestina? Waarom vindt de slachting in Syrië plaats? Onze samenleving zit vol met deze onbegrijpelijk gebeurtenissen en de vraag ‘waarom’ is vandaag de dag nog altijd intimiderend.”
In het stuk, voor fluit (Peter Verduyn-Lunel), klarinet (Olivier Patey) en strijkorkest laat Goebaidoelina de musici, middels hun instrument het gesprek met elkaar aangaan. Zij stellen als het ware de vragen en reageren op elkaar als stemmen in een gesprek. Door te werken met een dwarsfluit, een basdwarsfluit, een klarinet en een basklarinet naast de strijkers ontstaat er een bont palet aan stemmen en klankkleuren. En net als in het echt, op een topconferentie van politici met tegengestelde standpunten, die zich buigen over de wereldproblemen, gaat het er soms heftig aan toe. En er zijn zeker vreedzame momenten maar het resultaat is toch een werk waarin de verwarring en de agressie de boventoon vormen.
Als tweede stuk speelde het Amsterdam Sinfonietta de Kammersinfonie, opus 118a van Dimitri Sjostakovitsj. Het is een, door de dirigent Rudolf Barschai gemaakte en door Sjostakovitsj geaccordeerde, bewerking van het tiende strijkkwartet. Het was om meerdere redeneren een goed idee om dit stuk te vertolken op deze avond. Allereerst had Goebaidoelina grote waardering voor Sjostakovitsj en de wijze waarop hij haar vanaf het begin heeft aangemoedigd haar eigen weg te gaan. Zelf zei ze hierover: “Ik ben mijn hele leven al dankbaar voor zijn prachtige woorden. Ze hebben me gesterkt en het was precies wat een jonge componist moest horen van een oude. Het gaf me de moed om mijn eigen pad te volgen.” Maar ook inhoudelijk zijn er belangrijke overeenkomsten. Beide componisten schreven en schrijven werken met een grote zeggingskracht. Het zijn werken die ertoe doen, en maatschappelijke betrokkenheid tonen. Maar het zijn ook componisten die de luisteraar meenemen, door elkaar schudden en van slag brengen. Zoals Sjostakovitsj dat doet in het tweede deel van de Kammersinfonie, het Allegro furioso. Waarbij hij met schrijnende dissonantie en woedende uithalen van de strijkers de luisteraar in een furieuze maalstroom meevoert. Letterlijk adembenemend. En zeker in deze uitvoering van het Amsterdam Sinfonietta.