Turbinnenhalle, Bochum (Ruhrtriiiennale) – 1 september 2019
In 2017 bracht het zeer veelzijdige ensemble Zeitkratzer ‘Serbian War Songs’ uit, een album met Servische liederen uit de eerste wereldoorlog. Een album waar ik mij zeer enthousiast over betoonde. Toen onlangs bekend werd dat het ensemble dit album live zou spelen tijdens de Ruhrtriennale was de keuze snel gemaakt. Inmiddels ligt er ook nieuw werk, getuigend van hun veelzijdigheid: een album met bewerkingen van de muziek van Kraftwerk.
En ja, dit album live horen, voegt zeker iets toe. Al was het maar vanwege de geweldige akoestiek van het industrieel erfgoed, zoals hier de Turbinehalle, een onderdeel van het Jahrhunderdhalle complex in Bochum. De disruptieve, soms aan noise verwante muziek van Zeitkratzer krijgt hier nieuwe allure, met als hoogtepunt qua heftigheid het afsluitende ‘Encore’, diep snijdend door de ziel. Het ensemble speelt het gehele album in dezelfde volgorde en ook hier zijn het vooral de beide zangeressen Svetlana Spajić en Dragana Tomić die indruk maken, naast de bijdrage van Obrad Milić, zingend en spelend op de gusle in ‘Attentat u Sarajevo / Assassination in Sarajevo’, een ode aan Garilo Princip die de Oostenrijks-Hongaarse kroonprins Frans Ferdinand neerschoot. We hebben teksten, maar nodig zijn ze niet. Het is veel boeiender om alleen maar te luisteren naar de boeiende wijze van zingen, waarin de melancholie, de pijn en het verdriet continu hoorbaar zijn en te luisteren naar de muziek, die op zeer boeiende wijze deze liederen op een nieuwe, eigentijdse wijze ondersteunt. Het meeslepende ritme in ‘Mačkov kamen’; de donkere wolken, als een onweersbui die zich samenpakt in ‘Kad ja podem zemlju branit / When I go to war’ en die uiteen gedreven worden door de hartverscheurende zang; de noise in ‘Dode Svavo / Shvabo Came’, contrasterend met de weemoedige zang en tot slot de zware slagen op de grote orkest trommel, echoënd door de ruimte in ‘Ide Petar preko Albanjie / The King Peter Song’.
En inmiddels ligt er het tweede deel van ‘Zeitkratzer performs songs from “Kraftwerk” and “Kraftwerk 2”, uitgebracht op LP bij Karl Records. Het eerste deel verscheen in 2017. De muziek in ‘Harmonika’ komt in golven, met een grote rol voor de blazers: Frank Gratkowski, Elena Kakaliagou en Hilary Jeffery. In ‘Stratovarius’ heeft het geluid aanvankelijk een minder duidelijke structuur, hier klinkt het meer als een langzaam overtrekkende wolk, waaruit zo nu en dan een spatje regen valt. Tot het halverwege totaal omslaat en we in een elektrische noise storm belanden, gevolgd door een deinend, Krautrock-achtig ritme. Heftig gaat het er ook aan toe in ‘Von Himmel hoch’, aanzwellend geluid, het heeft wel iets van een overvliegend vliegtuig, mondt iedere keer uit in een donkere climax, waarbij vooral het zeer experimentele geluid van de strijkers opvalt. En ook hier is het tenslotte het ritme dat de muziek naar een allesbepalende climax voert. Met ‘Wellenlänge’ tenslotte treedt de rust in. Slepende muziek hier, met een knipoog naar de blues, prachtig van klank met een hoofdrol voor gitarist Didier Ascour. Het moet gezegd, ook hier slaagt Zeitkratzer er weer in om een meer dan originele draai te geven aan bestaande muziek.
Het album is te beluisteren en te koop via Bandcamp: