Gisteren stonden we hier stil bij de pianosonates van Frank Nuyts, meer specifiek sonate nr. 1B uit 2015 en twee oudere, de sonates nr. 2 en 9, naar aanleiding van nieuwe opnames. Nu nemen we zes relatief nieuwe, ontstaan tussen 2016 en 2018. onder de loep, eveneens uitgebracht door Hardscore. Aangezien Nuyts zijn sonates in boeken van zes schrijft, vormen de nrs. 19 tot 24 een soort van eenheid en ook hier kiest Nuyts er weer voor om met verschillende pianisten te werken en de stukken ook echt voor hen te schrijven.
Muzikaal is er in de loop van de jaren niet veel veranderd, zo leert sonate nr. 19, ‘…(when close to the heart) nothing is enough’, gespeeld door Liang-yu Wang. Hooguit gaat Nuyts nog wat vrijer om met de vorm. Zo duurt het eerste deel 0 seconden en rijgt hij het tweede tot en met het vierde deel naadloos aan elkaar. Maar verder komen we ook hier die meeslepende pulse tegen, die bedwelmende ritmiek en het melodisch vernuft. Bijzonder is ook nr. 20 ‘radical risk’, gespeeld door Roland Peelman, met name vanwege het eerste deel dat doet denken aan een oude hofdans. Nr, 21 ‘Atlantis renascent’ is in goede handen bij Gabi Sultana. Opvallend aan deze sonate, weer eens ouderwets bestaand uit drie delen, is dat hij rustig begint, met kristalhelder en zeer afgewogen spel in het hoogste register. Dan pas volgen snelle loopjes en verandert de sonate langzaam van kleur. Het tweede deel klinkt krachtig, zeer dynamisch en bevlogen, terwijl het derde deel weer zeer meditatief klinkt.
Qua vorm vertoont sonate nr. 22, ‘…a momentary gain of sharing’, gespeeld door Keiko Shichijo, overeenkomsten met nr. 19, ook deze begint met een eerste deel van 0 seconden en ook hier rijgt Nuyts de delen twee tot en met vier aan elkaar. Maar natuurlijk zijn er ook verschillen, al was het maar omdat van Nuyts iedere pianist invloed mag uitoefenen op het stuk. Shchijo deed dit door Nuyts twee richtlijnen mee te geven. De eerste was dat het stuk minimalistisch moest zijn, iets dat hij vertaalde in een zeer ritmisch begin, met in elkaar verweven clusters van noten, die ook verderop een rol blijven spelen. De tweede eis was non-dualisme, een eis die Nuyts vertaalde in een graduele opbouw. Luc Van Loo, die ook de nieuwe versie van de tweede speelde, kreeg nr. 23 ’three chords rebellion’. Nuyts speelt hier, naar aanleiding van de aversie tegen autoriteit van Van Loo, met zijn bagage als serialist en legt deze naast zijn huidige wijze van werken, zo de grenzen van hoge en lage kunst ter discussie stellend. Tot slot is er de 24ste en voorlopig laatste. ‘Where the trail becomes a trace’, kreeg deze heel toepasselijk als titel. Barbara Baltussen speelt het stuk, waarin Nuyts nog één keer over zijn schouder kijkt naar de uitdaging die achter hem ligt.
Want in principe is Nuyts nu klaar met de pianosonate als vorm. Een vorm die hij hiermee beslist weer in de schijnwerpers heeft gezet. Een vernieuwer mag Nuyts daarmee wellicht niet zijn, hij heeft met dit corpus beslist prachtige nieuwe muziek geschreven voor dit nog altijd zeer boeiende instrument. En wie maalt er dan nog om vernieuwing?
Meer informatie over Frank Nuyts vindt u op Matrix New Music.
Beluister hier sonate nr. 19 en 22: