Sinds de eerste verkenningen met elektronica in de hedendaags gecomponeerde muziek in de jaren ’50 van de vorige eeuw, bijvoorbeeld in de WDR studio’s in Keulen, waar ik gisteren bij stil stond, is er veel gebeurd. Steeds meer componisten zijn in de afgelopen decennia met elektronica gaan werken. Een belangrijk platenlabel dat zich sinds 1990 volledig richt op componisten die op de één of andere wijze met elektronica werken is het Canadese empreintes DIGITALes. Als vervolg op ‘Radio Cologne Sound’ is aandacht besteden aan een aantal recente uitgaves van dit label dus een prachtige volgende stap. Vandaag daarom een begin met ‘Écraser l’autre’ van Dominique Bassal en ‘Contemplations’ van Emma Margetson.
En dan kun je als componist kiezen voor twee vormen waarin je elektronica inzet. Je kunt louter met elektronica werken, iets dat Bassal en Margetson doen en wat we ook wel acousmatische muziek noemen, of je kiest ervoor om elektronica te combineren met akoestische instrumenten, de elektronica ligt dan meestal vast, ‘fixed media’ is de term die vaak wordt gebruikt, terwijl de musici zorgen voor een verdere uitvoering van het stuk, iets wat ook bekend is onder de term ‘elektro akoestisch. Voorbeelden hiervan komen later nog voorbij. Vanzelfsprekend is in een live setting die tweede vorm het meest interessant voor de luisteraar / kijker. Louter een paar luidsprekers op het podium of in een surround opstelling is nu niet bepaald aantrekkelijk om naar te kijken. Vandaar dat dit soort composities ook niet zo heel vaak live uitgevoerd worden, wat op zich dan wel weer jammer is, want qua geluidskwaliteit, zeker als met surround systemen wordt gewerkt, is een live uitvoering wel degelijk zeer de moeite waard. Met een Cd is dit natuurlijk niet aan de orde en dat is wel waar het in dit verslag over hebben. Twee componisten, met ieder een totaal andere aanpak.
‘Écraser l’autre’ van de uit Egypte afkomstige Bassal begint met ‘Saint-Barthélémy, le party’, waarin Bassal, overigens zoals in een groot deel van de stukken op dit album, allen stammend uit 2018, verwijst naar een historische gebeurtenis. In dit geval de Bartholomeusnacht, van 23 op 24 augustus 1572 waarin tientallen hugenoten, Franse protestanten werden vermoord in Parijs. Bassal geeft er klank aan in een uiterst duister en spannend stuk. Wat een progrom is weten we inmiddels allemaal. De exclusieve betekenis van het in grote getalen vermoorden van Joden, het woord stamt uit het Russisch, rekt Bassal hier echter in het al even ongenaakbare ‘Pogroms énergisants’ op tot iedere vorm van genocide. Een stuk dat ook duidelijk maakt dat je met elektronica heel andere muziek kunt maken dan met louter akoestische instrumenten, waarbij de invloed van popmuziek hier duidelijk hoorbaar is. En wie Bassin bedoelt met ‘Bon matin, Adolf’ laat ook al niets te raden over. Maar denk nu niet dat Bassin onverdeeld partij kiest voor de Joden, want in ‘Deir Yassin mon amour’ staat hij stil bij het bloedbad dat Israelische soldaten in 1948 in het Palestijnse Deir Yassin aanrichtten. Het duister wil maar niet wijken, ook niet in dit stuk waar Bassal ook nog op prachtige wijze Arabische muziek doorheen weeft. Resten nog twee wat meer neutrale en dus ook meer opgewekte stukken: ‘Sénateur Joe Pet-pet’ en ‘L’informaticien à la seringue’.
De muziek van de Engelse componiste Margetson staat dichter bij de musiqe concrète, zoals de vroege elektronische muziek ook wel werd genoemd, dan die van Bassal. Reeds in ‘Tick’, “a piece made of sounds of a ticking metronome. Shifting,splintering, and refracting via the temporal and spatial domain” horen we dat mooi terug. Bijzonder is ook ‘Abstracted Objects’, bestaand uit een soort van geluidscollage van munten, folie, cellofaan, bubbeltjesplastic, een metalen pan en de nodige ruis. Dat Margetson ook gebruik maakt van veldopnames hoeft dan ook niet te verbazen. In ‘Water Waves’ horen we de getijdenwerking, ingenieus hoe ze hier met dynamiek speelt. Voor ‘Cimbaal’ gebruikte de componiste dan weer opnames, gemaakt met een contactmicrofoon van dit gelijknamige slagwerkinstrument, die ze verwerkte tot een opvallend spannende en enerverende compositie. “Disrupted”, “troubled” en “Unbalanced” zijn termen die ze aan “Gestört” meegaf, muziek die je de rillingen over de rug laat lopen. Voor ‘Isochrone’ gebruikte Margetson wederom veldopnames, onder andere gemaakt in de Elbetunnel, Hamburg. En ook hier verwerkte ze deze op bijzonder ingenieuze wijze tot een geheel nieuwe geluidswereld, het is dat het boekje bij de Cd iets vertelt over die locatie in Hamburg, het eraan afhoren doe je niet. Bij ‘Distorted Illustions schrijft de componiste: “The sensations of falling, walking, moving vehicles, flowing water…what does this symbolise in our dreams
? What images and thoughtsdoes this evoke as we meander through the conscious-unconsciousstates of our minds ? Awake ? Or still dreaming ?” De muziek verklankt dit gevoel op prachtige wijze. Tot slot noem ik hier nog het prachtige geluidskunstwerk ‘Sketching Froanna’, een stuk dat je eigenlijk, gezien het voor acht kanalen is, live moet horen.
Beide albums zijn te beluisteren via Bandcamp en daar ook te koop:
