Diverse locaties, ‘s-Hertogenbosch – 3 november 2019
De samenwerking tussen November Music en het Huddersfield Contemporary Music Festival zet zich ook voort tijdens de Kunstmuziekroute op zondagmiddag. Dat geeft ons de kans het Riot Ensemble, dat zaterdagmiddag verraste met Georg Friedrich Haas’ ‘Solstices’, een opdrachtwerk van het ensemble, nogmaals te horen; de pianist Zubin Kanga met twee bijzonder stukken te aanschouwen en tot slot Evan Parker en Matt Wright, waar we later via Draai om je Oren aandacht aan zullen besteden, mee te maken.
Het Riot Ensemble is sinds 2012 uitgegroeid tot een vaste waarde in het Britse muziekleven en brengt hier stukken van de voor mij onbekende Laurence Osborn en de, nog steeds veel te weinig in Nederland gespeelde, Rebecca Saunders. ‘Ctrl’, van Osborn, het beleefde 2 jaar geleden zijn première in Huddersfield, is een in alle opzichten zeer markant stuk. Osborn, een leerling van George Benjamin, behandelt hier het geweld tegen vrouwen op een bijzondere wijze, getuige de muzikale taal die, voor dit driedelige werk, uit zowat alle stijlen put. Het eerste deel klinkt chaotisch, weerbarstig, met heftige dynamisch contrasten en een zangeres werkend in het hoogste register. Die stem klinkt ineens veel lager in het tweede deel, dank zij de autotune waardoor de stem mannelijk klinkt. Een prachtige vondst die Osborn op effectieve wijze inzet om zijn boodschap over te brengen. De muziek bezit hier cabareteske, bijna circusachtige elementen, met een knipoog naar de folk. Het derde deel tenslotte klinkt ingetogen en bezit, in tegenstelling tot de eerste delen, een sterk harmonische structuur. Een bijzonder stuk waarin Osborn zich een componist betoont die risico’s durft te nemen.
De muzikale taal van Rebecca Saunders is een totaal andere. Zij is bovenal geïnteresseerd in de werking van klank en de zeven musici die dit stuk ten gehore brengen staan dan ook op verschillende plekken in de toonzaal opgesteld, en wisselen bovendien gedurende het stuk van plaats. Een procedé dat die klankwereld zonder meer ten goede komt. Wat we horen zijn lange golvende lijnen, prachtige combinaties van klanken die elkaar uitstekend aanvoelen, soms duister, somber, op andere momenten vederlicht en transparant. Hoge noten van de dwarsfluit, de hobo en het slagwerk, diepe, lage van de bas en in iets mindere mate van de klarinet. daarnaast klinkt soms de piano, bijna als een soort van ankerpunt. ‘Stirrings Still III’ is daardoor een meditatief en indringend stuk geworden, helemaal Saunders.
Zubin Kanga, hij was tijdens Gaudeamus Muziekweek nog te horen met het Offspring Ensemble, speelt twee al even verrassende stukken. ‘WIKI-PIANO.NET’ van Alexander Schubert en ‘Scorcese Etudes’ van Nicole Lizée. In beide stukken tasten de componisten de grenzen van de piano af. Of beter gezegd: ze gaan er finaal overheen. Schubert doet dat door de partituur te laten bestaan uit een website: wiki-piano.net waardoor een ieder een bijdrage kan leveren aan de partituur. Iedere versie van dit stuk is dan ook anders, aangezien de pianist live moet spelen wat er op dat moment op de website staat. En dus speelt Kanga ‘Hoketus’ van Louis Andriessen, ‘Jump’ van Van Halen, interpreteert hij plaatjes, zien we een video van een konijn die een schijf watermeloen eet en zo nog wat meer. Komisch, soms hilarisch, maar ook onderhoudend en op een bepaalde manier boeiend. Hetzelfde geldt voor de ‘Scorcese Etudes’ van Lizée, in 2018 nog één van de juryleden voor de Gaudeamus Award. Toen hoorden we overigens de ‘Tarantino Etudes’ volgens eenzelfde procedé. Stukjes film met geluid, in dit geval uit Martin Scorcese’s ‘Goodfellas’ en ‘Wolf of Wall Street’, worden bewerkt en aangevuld met een partituur, in dit geval voor de piano, tot een geheel nieuw totaalkunstwerk. Daarnaast voert de musicus een aantal handelingen uit waardoor de beelden en wat er live gebeurt op een boeiende wijze in elkaar overlopen. Kanga kwijt zich met veel toewijding van zijn taken, weet er absoluut mee te overtuigen en bezorgt het publiek een zeer enerverend half uur.
Beluister en bekijk hier opnames van ‘Stirrings Still III’, ‘WIKI-PIANO.NET’ en de ‘Scorsese Etudes’ (De twee laatsten zijn opnames van het Huddersfield Contemporary Music Festival – 17 November 2018):